Aleksander Sewruk (P). Zdjęcie z realizacji „Wszyscy moi synowie”, 29 maja 1971 - Teatr Ziemi Mazowieckiej. Fot. F. Myszkowski. Źródło: www.encyklopediateatru.pl
110 lat temu, 17 stycznia 1912 roku – w miasteczku Kornin pod Kijowem – urodził się aktor teatralny i filmowy – Aleksander Sewruk. Przez wiele lat kierował olsztyńskim teatrem im. Stefana Jaracza, jego imię nosi olsztyńskie studium aktorskie i scena w Elblągu. Sewruk zmarł nagle w 1974 roku w Warszawie.
Mimo, że Aleksander Sewruk zagrał ponad 70 ról teatralnych i wcielił się w kilkadziesiąt postaci drugoplanowych w polskim kinie dziś jest postacią nieco zapomnianą. Jego imię nosi studium aktorskie działające przy olsztyńskim teatrze im. S Jaracza oraz elbląska scena. Związki Sewruka z Elblągiem wynikają z tego, że kierując w latach 1957-1969 olsztyńskim teatrem podlegała mu jednocześnie scena w Elblągu (działająca od 1949 roku scena w Elblągu była odrębną sceną teatru w Olsztynie. Zespół aktorski występował wówczas na scenach zarówno w Olsztynie, jak i Elblągu).
Sewruk nie miał wykształcenia aktorskiego, przed wojną rozpoczął studia matematyczne na Uniwersytecie Warszawskim. We wrześniu 1939 roku brał udział w obronie Twierdzy Modlin i po jej upadku trafił do oflagów - najpierw Arnswalde, następnie Grossborn. Tam zetknął się z działalnością obozowych teatrów najpierw jako widz, a następnie - aktor. W 1940 roku Sewruk zgłosił się do konkursu na rolę "Papkina" w "Zemście" reżyserowanej przez Józefa Słotwińskiego. Obozowym teatrem, który wystawił ten spektakl kierował wówczas Leon Kruczkowski, a teatr ów nazwano "Teatrem Symbolów".
Aktorstwo tak Serwuka pochłonęło, że w obozowym teatrze grał do końca wojny, następnie zaś występował w teatrze rewiowym Polskiej Dywizji Pancernej w Niemczech. Do Polski wrócił w 1947 roku i został przyjęty do zespołu aktorskiego teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie ale po kilku latach wyjechał do Poznania. Tam, obok grania na scenie, zaangażował się także w grę filmową - zadebiutował w "Celulozie" Jerzego Kawalerowicza nakręconej na podstawie powieści "Pamiątka z Celulozy" Igora Newerly'ego.
Do historii kina przeszła rola Sewruka w "Orle" (1958) Leonarda Buczkowskiego. Film ten opowiadał historię okrętu ORP "Orzeł" z początków II wojny światowej, a Sewruk zagrał w nim komandora Kozłowskiego. Za tę rolę otrzymał (wspólnie z Wieńczysławem Glińskim i Bronisławem Pawlikiem) Srebrny Medal za najlepsze kreacje męskie na Moskiewskim Festiwalu Filmowym w 1959 roku.
Sewruk zagrał m.in. w "Popiele i diamencie" Wajdy (rola prezydenta Święcickiego), „Nocach i dniach" (Doktor Wettler) w reż. Jerzego Antczaka (1975).
Grał również w serialach filmowych "Czterej pancerni i pies", "Stawka większa niż życie", "Ucieczka wycieczka", "Czarne chmury", "40-latek" i "Noce i dnie".
"Aleksander Sewruk równie dobrze znajdował się w repertuarze dramatu psychologicznego, co i komedii. W kreowaniu postaci w obu tych nurtach gatunkowych sprzyjały przede wszystkim jego predyspozycje fizyczne i charakterystyczna, lekko pochylona sylwetka, której walory bardzo zręcznie wykorzystywano w konstruowaniu figur charakterystycznych. Głos spokojny i sugestywny o lekkim kresowym zabarwieniu (…). Twarz o szerokiej mimice" - tak opisał Sewruka olsztyński naukowiec Ryszard Tomczyk w pracy "Teatr na Mazurach i Warmii w latach 1945-1975" (maszynopis w zasobach Instytutu Północnego w Olsztynie - PAP).
W dziejach Olsztyna Sewruk zapisał się jako doskonały, dbający o aktorów dyrektor teatru. Jego wadą, w ocenie krytyków teatru, było to, że stronił od wyzwań związanych z teatrem współczesnym - wolał raczyć widzów przedstawieniami pełnymi kolorów, śpiewu, dających wytchnienie i radość. Za jego czasów olsztyński teatr działał na czterech scenach (oprócz Olsztyna i Elbląga była scena objazdowa i w Olsztynie Scena Margines), a liczba widzów z roku na rok biła rekordy.
Z Olsztynem Sewruk pożegnał się w 1969 roku, by w Warszawie objąć kierowanie Teatrem Ziemi Mazowieckiej. Zmarł nagle 23 listopada 1974 roku w Warszawie, na kilka godzin przed spektaklem, w którym miał grać. Pochowano go na Powązkach. (PAP)
Autorka: Joanna Kiewisz-Wojciechowska
jwo/ pat/
