Anna Smolar o TR Warszawa: zaprosimy widzów na rzeczy, które będą zaskakiwać, destabilizować przyzwyczajenia

W wyniku kilkuletniego konfliktu pomiędzy dyr. naczelną Natalią Dzieduszycka i dyr. artystycznym Grzegorzem Jarzyną a zespołem artystycznym i pracownikami TR Warszawa władze stolicy rozpisały we wrześniu 2022 r. konkurs na nową dyrekcję warszawskiego teatru.

W styczniu 2023 r. teatrolog Anna Rochowska, związana z Teatrem Rozmaitości (obecnie TR Warszawa) od 1996 r., wygrała konkurs na stanowisko dyrektora tej instytucji. Dyrekcję stołecznego teatru objęła 1 września, jednocześnie powierzając funkcję kuratorki sezonu 2023/24 w TR reżyser Annie Smolar.

"Kiedy dostałam zaproszenie od Anny Rochowskiej i kolektywu programowego TR do kuratorskiego poprowadzenia pierwszego sezonu za nowej dyrekcji - wiedziałam, że będzie mną kierować uczucie ciekawości, że będę chciała się dowiedzieć, czym jest zespół TR" - powiedziała PAP kuratorka Anna Smolar.

Przyznała, że "jako stała widzka wiedziała, że zespół TR jest tworem unikatowym". "Po pierwsze, stoi za nim wieloletnia historia, bogata i bardzo mocno wpływająca na kształt polskiego teatru, a co za tym idzie - na oblicze teatru europejskiego" - mówiła. "Po drugie, to zespół, który zrobił coś, czego inne zespoły wcześniej nie uczyniły. Wziął swój los we własne ręce i zawalczył o lepszą przyszłość. Powiedział bardzo głośno o tym, co jest dla tego zespołu najważniejsze, co jest pilne, co jest konieczne - a na co już nie można sobie pozwalać" - wyjaśniła.

"Ten ich gest zainicjował zmianę, która - z jednej strony zapewnia ciągłość tej instytucji, bo na poziomie artystycznym nikt nie zamierza negować wcześniejszych osiągnięć ani zmieniać kierunku" - oceniła. "Tak naprawdę myślę, że te cztery premiery, które powstaną w tym sezonie, są po prostu kontynuacją różnych poszukiwań i idei, jakie wybrzmiewały w TR przez ostatnie lata" - powiedziała kuratorka. Dodała, że w sezonie 2023/24 odbędą się premiery: "Miasta kobiet" w reż. Emmy Hütt, "Kiedy spadnie śnieg" w reż. Katarzyny Minkowskiej, "Czarodziejskiej góry" Thomasa Manna w reż. Michała Borczucha oraz "Za dużo wszystkiego" w reż. Michała Buszewicza.

Smolar podkreśliła, że "z drugiej strony dokonano też w TR dużej zmiany strukturalnej". "Powołano nową dyrektorkę teatru, za którą stoi kolektyw programowy i kuratorski, a to oznacza, że będziemy się opierać na wielogłosie, będziemy prowadzić intensywny dialog, gdzie rozmaite głosy i potrzeby będą wysłuchiwane; różne także intuicje artystyczne i ideowe mogą się pojawić" - mówiła. "Dzięki temu będziemy intensywnie przyglądać się temu, jak wygląda dialog w instytucji kultury i czy jesteśmy w stanie budować program, zapraszać ludzi na wydarzenia i zachęcać do działań, które wynikają z różnorodnej perspektywy" - tłumaczyła.

"Ta różnorodność znajduje się w centrum naszych działań, dlatego zaproponowałam kolektywowi programowemu TR, żebyśmy w sezonie 2023/24 skupili się na zespole. Żebyśmy zaprosili widzów do poznawania tego zespołu od zupełnie innej strony - i stąd hasło +Gospodarze+" - zaznaczyła Smolar.

"To miejsce na ul. Marszałkowskiej, tymczasowa siedziba TR, nie jest łatwym miejscem. Wiemy jednak, że chcemy je zagospodarować na nowo, bo spędzimy w nim kilka lat i pragniemy, żeby było to miejsce przyjazne - miejsce, w którym rodzą się też inicjatywy, których nie było wcześniej" - powiedziała.

Kuratorka przyznała, że zaprosiła cały zespół TR, wszystkie działy do rozmów. "Spotkałam się z 54 osobami na przestrzeni kilku miesięcy - indywidualnie, w podgrupach, gdzie każdy mógł trochę opowiedzieć o swoich marzeniach, fantazjach, pomysłach z szuflady, o intuicjach. Dzięki temu uruchomiła się jakaś niesamowita fala kreatywności w tym zespole" - opowiadała. "Zaczęłam wyciągać z tego różne +niteczki+ i powstał program, który zatytułowaliśmy +Domówki+" - wyjaśniła.

"Mimo że teatr nie jest rodziną, bo to miejsce pracy - wierzymy, że nasz budynek przy ul. Marszałkowskiej 8 może stać się domem. Domem pracy twórczej; domem dla ludzi, którzy się dobrze znają i chcą zapraszać widzów w swoje progi w sposób trochę alternatywny - nie tylko na godz. 19 na spektakl - ale również w ciągu dnia. Zapraszać z dziećmi, zapraszać wszystkich, bo TR będzie stawiać na ogromną dostępność" - zaznaczyła. "Chcemy zapraszać widzów na rzeczy, które będą zaskakiwać, nieco destabilizować przyzwyczajenia i pokazywać niezwykłe zasoby i moce twórcze tego zespołu" - dodała.

Smolar przyznała, że "efekty już widać po pierwszej imprezie 1 września, którą nazwaliśmy +Parapetówka+". "Zaprosiliśmy widzów np. do +otwartego mikrofonu+ - sytuacji, w której każdy może zabrać głos i coś zaproponować, stać się współtwórcą wydarzenia" - mówiła. "To bardzo ulotne, ale myślę, że ta ulotność jest czymś, co mocno wiąże ludzi w tej przestrzeni i daje poczucie wspólnotowości i po prostu dobrej zabawy" - oceniła. "To pojęcie dobrej zabawy - obok fantastycznych artystów, członków zespołów technicznego i administracyjnego - jest dla nas bardzo ważne. Pełno w tym takiego twórczego ognia. I to jest szansa na program, który będzie niestandardowy, multidyscyplinarny" - wyjaśniła.

Poinformowała, że "kolejna +Domówka+, zaplanowana na 30 września, będzie propozycją nieco inną".

Anna Smolar urodziła się 19 lipca 1980 r. we Francji. Jest reżyserem teatralnym, dramaturżką i tłumaczką. Ukończyła literaturoznawstwo na Université Paris Sorbonne i szkołę aktorską Sudden Théâtre.

"Proponuje autorski teatr, tworzony w ścisłej współpracy z zespołem aktorskim. Do takich kolektywnych prac należą m.in. spektakle: +Henrietta Lacks+, +Thriller+ i +Erazm/Erasmus+ w warszawskim Nowym Teatrze, +Dybuk+ w Teatrze Polskim w Bydgoszczy, +Koniec z Eddym+ w stołecznym Teatrze Studio, +Halka+ w Starym Teatrze w Krakowie oraz +Melodramat+ w Teatrze Powszechnym w Warszawie" - napisano na stronie TR.

Jest laureatką Paszportu Polityki za rok 2016 w kategorii teatr za "teatr kameralny i empatyczny, z polotem i humorem podejmujący tematy zepchnięte na margines, za konsekwentne poszerzanie teatralnego pola oraz chęć i umiejętność dialogowania z każdym odbiorcą".

W latach 2018-21 wykładała w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. W 2022 r. była kuratorką sezonu "Tough love" w Komunie//Warszawa.(PAP)

autor: Grzegorz Janikowski

gj/ skp/