Dyrektor IAM o wystawie „Poetyka konieczności”: trafiliśmy w to, czego poszukiwało jury oraz to, na co czekała publiczność

W czwartek w siedzibie IAM w Warszawie odbyła się konferencja prasowa poświęcona polskiej obecności na London Design Biennale i nagrodzonej wystawie "Poetyka konieczności". Wystawa, której tegoroczny temat dotyczy Ukrainy, została wyróżniona w kategorii "To the most outstanding overall contribution". Projekt autorstwa Zofii Jaworowskiej, Michała Sikorskiego i pochodzącego z Ukrainy Petro Vladimirova porusza temat pomocy i współpracy, jako odpowiedzi na wojnę trwającą na Ukrainie.

Dyrektor IAM powiedziała, że od rozpoczęcia London Design Biennale 1 czerwca ukazało się w prasie międzynarodowej ponad 50 artykułów, wzmianek i recenzji z polskiej wystawy.

"Relacje w mediach oraz reakcje publiczności, która na miejscu w Londynie bardzo żywo reaguje na ten pawilon, pokazują, że trafiliśmy w to, czego poszukiwało jury jak i to, być może, na co czekała publiczność. To nie jest projekt, który wykorzystuje nowoczesne materiały, a niektóre z innych pawilonów takie są - termoreagujące, zmieniające kolory pod wpływem dotyku, są bardzo drogie w realizacji, związane też z różnymi innymi problemami - ekologicznymi. Nasza odpowiedź jest związana z naszą sytuacją w Polsce i z sytuacją naszych sąsiadów. Wydaje mi się, że pawilon +Poetyka konieczności+ został nagrodzony za prostotę i szczerość przekazu, a także to, że każdy może być jego częścią, bo każdy mógł wziąć udział w zbiórce, przynieść okno i stać się jednym z ogniw tej wielkiej akcji pomocowej - pomocy Ukraińcom, którzy stracili swoje domy" - podkreśliła Schabowska.

Odpowiadając na temat przewodni London Design Biennale "The Global Game: Remapping Collaborations" wystawa "Poetyka konieczności" pokazuje, jak niepotrzebne pozornie przedmioty, takie, jak pozyskane z odzysku okna, mogą przyczynić się do rozwoju współpracy i współdziałania a także po prostu przydać się innym.

"W czasach kryzysu, zwłaszcza gdy dostępne zasoby zmieniają się i kurczą, świat musi polegać na nowych rozwiązaniach i procesach. Projektanci muszą odwrócić się od estetyki w kierunku funkcjonalności, pozostając kreatywnymi w swojej pracy. +Poetyka konieczności+ ma na celu reinterpretację przedmiotów i narzędzi, które spontanicznie pojawiają się w oddolnych akcjach pomocowych" - napisano w informacji prasowej IAM.

Projekt składa się z trzech etapów, z których pierwszym była zbiórka okien prowadzona w marcu br. na terenie Wielkiej Brytanii. W drugim etapie okna dostarczone przez darczyńców wykorzystane zostały jako element wystawy w Polskim Pawilonie. Trzecim etapem będzie przekazanie ich do Kijowa, Charkowa oraz Chersonia, gdzie posłużą osobom odbudowującym swoje domy zniszczone w wyniku rosyjskich bombardowań. Eksponaty - jak podkreślają autorzy wystawy - zostaną zmienione z odpadów w pełnowartościowe przedmioty użytkowe, stając się tym samym symbolami międzynarodowego współdziałania, bezpieczeństwa i fundamentami dialogu.

Michał Sikorski powiedział, że wystawa składa się z dwóch części. "Jedna opowiada o pozyskiwaniu okien. Jest to kontynuacja akcji zbierania okien zainicjowanej przez Fundację BRDA, która została odtworzona w Londynie. Zostało zebranych 30 okien, które są wystawione na wystawie. Na naklejkach umieszczonych na oknach widać dane Londyńczyków, którzy podarowali te okna. One później, razem z wystawą, wrócą do Warszawy, następnie pojadą do Ukrainy z innymi oknami. W drugim pomieszczeniu jest przedstawione symbolicznie mieszkanie. Są pokazywane techniki montażu awaryjnego okien. Jest też kanapa z płyt izolacyjnych, które potem też powędrują do Ukrainy i posłużą w jakimś budynku. Prezentowany jest też film, który pokazuje, jak są montowane okna wysłane już na Ukrainę" - opowiadał jeden z autorów wystawy.

Zofia Jaworowska oceniła, że "pomysł i prostota tej akcji rezonuje wśród widzów". Opowiadała, że wśród osób odwiedzających wystawę są tacy, którzy chcieliby podarować swoje okna i włączyć się w tę akcję. "On rzeczywiście ma moc uruchamiania procesów partycypacyjnych. Scenografia bardzo do tego zaprasza, nigdzie nie ma karteczki +nie dotykać+, +towar delikatny+ tylko można przyjść, dotknąć, usiąść na tej kanapie i ta wystawa żyje, mimo że nie ma tam narzędzi stricte interaktywnych, to ona jest interaktywna i zaprasza do tego, żeby poczuć tę materię materiałów budowalnych, które tam są" - podkreśliła.

Dodała, że celem autorów projektu było także "odczarowanie mniej szlachetnych materiałów budowlanych, takich, jak np. plastik i pokazanie, że te materiały mają potencjał społeczny bardzo duży". "Okazuje się, że plastik to jest trwałość, to jest okno, które przetrwa transport, które dojedzie daleko i będzie miało szansę na drugie życie, a ktoś będzie miał szansę, żeby wrócić do domu dzięki niemu" - wskazała.

Jednym z autorów projektu jest pochodzący z Ługańska na Ukrainie Petro Vladimirov. "Petro bardzo dobrze orientuje się w tym, co się dzieje w Ukrainie w temacie oddolnej odbudowy. To pozwoliło nam bardzo szybko zmapować potrzeby organizacji na Ukrainie i na tej podstawie stworzyć projekt +Okno+, który był inspiracją i którego kontynuacją jest ta wystawa" - wyjaśniła Jaworowska. Instytut Adama Mickiewicza planuje kontynuację projektu "Poetyka konieczności". "Projekt, po jego zakończeniu, w tej lub podobnej formie, chcemy pokazać za granicą - na pewno w Europie, ale myślimy też o Azji. Jednocześnie trzeba się zastanowić, w jaki sposób i czy opłaca się, przewozić okna np. z Japonii po to, żeby wesprzeć Ukrainę. Azjatyckie, dalsze odsłony tego projektu, musimy przemyśleć. Niemniej sama ta idea - okna, które są przedmiotem użytkowym, a jednocześnie przepiękną metaforą, taką, którą potrafią zrozumieć i się do niej dopisać ludzie odwiedzający pawilony, muzea, galerie - to coś wspaniałego, więc uważamy, że warto pokazać +Poetykę konieczności+ za granicą" - powiedziała dyrektor IAM.

Organizatorem Polskiego Pawilonu na London Design Biennale jest Instytut Adama Mickiewicza, który od 2018 r. wybiera projekty reprezentujące nasz kraj w drodze konkursu. W jury konkursu zasiadają przedstawiciele krajowych i zagranicznych instytucji związanych z designem i architekturą. (PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska

ksi/ aszw/