Głównymi tematami rozmów były aktualne i najważniejsze wyzwania dotyczące organizacji życia teatralnego w Polsce - zarówno pod względem epidemicznym, finansowym, jak i ustrojowym – czytamy w informacji przesłanej PAP po konferencji Zespołu Eksperckiego ds. sytuacji teatrów w pandemii.
"Nowe rozwiązania niezbędne by stawić czoło rzeczywistości" - czytamy w informacji po konferencji Zespołu Eksperckiego ds. sytuacji teatrów w pandemii, którą w sobotę przesłało PAP Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKiDN).
Konferencję Zespołu Eksperckiego ds. sytuacji teatrów w pandemii zorganizował online 23 października Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie (IT), który zarazem koordynował dotychczasowe prace ekspertów.
"+Ciągły namysł nad kształtem organizacji, finansowania, warunków pracy oraz sukcesywne wdrażanie rozwiązań systemowych stały się niezbędne, by stawić czoło rzeczywistości w pandemii i po niej+ - podkreślali zgodnie podczas piątkowej konferencji członkowie Zespołu Eksperckiego ds. sytuacji teatrów" - napisano w komunikacie IT.
Konferencja online Zespołu Eksperckiego ds. sytuacji teatrów przy IT
Przypomniano, że "Zespół, działający przy Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego, przedstawił efekty dotychczasowych prac i plany na najbliższe miesiące", a eksperci "odpowiadali też na pytania osób uczestniczących w konferencji online".
"Głównym zadaniem Zespołu Eksperckiego ds. sytuacji teatrów w czasie pandemii COVID-19 było wypracowanie konkretnych rozwiązań prawnych, mających chronić osoby związane zawodowo ze sceną oraz instytucje i organizacje artystyczne przed negatywnymi skutkami funkcjonowania w sytuacji zagrożenia epidemicznego" - podkreślono w informacji.
Jak wyjaśniono, w prace Zespołu Eksperckiego zaangażowali się praktycy działający w różnych obszarach teatru, muzyki i tańca, przedstawiciele związków zawodowych oraz stowarzyszeń, a także organizatorzy życia teatralnego w Polsce.
"Otwierając piątkową konferencję dyrektor IT Elżbieta Wrotnowska-Gmyz wskazywała, jak istotne było i jest skuteczne wykorzystanie czasu pandemii na refleksję oraz zmiany potrzebne kulturze i jej twórcom" - napisano.
Wrotnowska-Gmyz podkreślała, że "dziś zadajemy sobie pytania: kiedy to wszystko się skończy?, kiedy wrócimy do normalnego funkcjonowania?". "Jednocześnie chcemy, aby ten czas został przez nas wszystkich dobrze wykorzystany, żeby organizacja życia teatralnego stawała się lepsza" - wyjaśniła.
Pierwszy panel finansowy poświęcono m.in. uruchomionemu 8 października Funduszowi Wsparcia Kultury (FWK), którego budżet wynosi 400 mln zł. "Środki z FWK mają zrekompensować instytucjom artystycznym, organizacjom pozarządowym oraz przedsiębiorcom prowadzącym działalność kulturalną w obszarze teatru, muzyki lub tańca straty poniesione z powodu pandemii COVID-19 (w okresie od 12 marca do końca 2020 r.)" - wyjaśniono w komunikacie.
"FWK Kultury jest nowym instrumentem. Wymagał zaprogramowania od podstaw. Stworzyliśmy autorski, pionierski mechanizm, wypracowany przez cały Zespół, także z ogromnym wysiłkiem MKiDN, IT oraz Instytutu Muzyki i Tańca (IMiT). Poświęcając każdą wolną chwilę pracowaliśmy nad tym projektem, wiedząc, że musimy zrobić wszystko, aby został on wprowadzony jak najszybciej - oceniła zastępca dyrektora ds. finansowych i rozwoju Teatru Wielkiego-Opery Narodowej Hanna Trzeciak, cytowana w informacji.
W ocenie dyrektora Departamentu Narodowych Instytucji Kultury MKiDN Agnieszki Komar-Morawskiej, „określenie +bezprecedensowego narzędzia+ przysługuje również samemu Zespołowi Eksperckiemu". "Ta inicjatywa i energia, aby zebrać przedstawicieli środowisk, instytucji, organizacji pozarządowych i wszystkich innych podmiotów, które są aktywne i których misja została przez epidemię zagrożona, zaproszenie również przedstawicieli MKiDN, to nie jest rzecz zwykła" - oceniła. "Chciałabym jako przedstawiciel Ministerstwa przekazać wyrazy podziwu i szacunku dla wszystkich ludzi kultury, którzy walczą z ogromną przeciwnością, jaką w funkcjonowaniu świata kultury stał się koronawirus. Jako widz, jako odbiorca kultury, podziwiam odwagę i zdolność działania w tej trudnej sytuacji. Naszą rolą jest dopomóc i będziemy starali się tę rolę wypełnić" - mówiła Komar-Morawska.
Proces składania wniosków w ramach FWK zakończył się 21 października, a obecnie dokumenty są poddawane ocenie merytorycznej.
"Równolegle z tymi pracami toczą się inne, zmierzające do przedstawienia konkretnych form pomocy dla kolejnych grup zawodowych wewnątrz teatralnej społeczności. Mowa tu m.in. o specjalnym +Funduszu na start+, przeznaczonym dla młodych twórców, absolwentów szkół artystycznych" - czytamy w komunikacie.
Wyjaśniono, że zostanie on uruchomiony w IT do końca 2020 r. Zapowiedziano też powstanie: ogólnopolskiego programu rezydencji artystycznych (w pierwszym etapie będą to rezydencje online) oraz projekt grantowy dla teatrów niezależnych.
"Podczas panelu pandemicznego eksperci omawiali obecną kondycję oraz wyzwania stojące przed teatrami i artystami w kontekście bezpieczeństwa sanitarnego. Uczestnicy panelu przyjrzeli się także obowiązującym wytycznym" - napisano w przesłanej informacji.
Zaznaczono, że dyrektor Departamentu Przeciwepidemicznego i Ochrony Sanitarnej Granic Głównego Inspektoratu Sanitarnego (GIS) Paweł Abramczyk, "szczegółowo omówił przesłanki uzasadniające ograniczenia w zakresie organizacji wydarzeń artystycznych". Ekspert GIS wyjaśniał też, dlaczego teatr postrzegany jest przez epidemiologów jako stosunkowo bezpieczne miejsce "spotkań grupowych" w kontekście transmisji wirusa SARS-CoV-2.
"Staramy się podchodzić do sprawy tzw. +branżowych lockdownów+ racjonalnie, w oparciu o analizę ryzyka dla danej dziedziny. Czym jest teatr i widz w teatrze, a czym jest spotkanie towarzyskie 20 osób nad Wisłą przy ognisku? Różnica jest zasadnicza. W teatrze, podobnie jak w samolocie, mamy grupę ludzi, którzy wykonują swój zawód oraz grupę, która - potocznie mówiąc - siedzi grzecznie w maseczkach i kosztuje uczty artystycznej. Dlatego pięć osób na imprezie domowej czy w klubie niestety nie, a teatr tak" - tłumaczył Abramczyk, cytowany w komunikacie.
Wskazano, że najczęściej powtarzanym postulatem podczas tego panelu była "potrzeba współpracy pomiędzy instytucjami, odpowiedzialnego dialogu z widzami oraz troska o samych twórców i pracowników teatrów, spośród których duża część znajduje się w tzw. +grupie większego ryzyka+ jeśli chodzi o transmisję wirusa SARS-CoV-2".
Trzeci panel - tzw. ustrojowy - poświęcono analizie obecnych przepisów regulujących życie teatralne w Polsce oraz pracę artystów teatru.
"Eksperci próbowali m.in. wskazać największe ich zdaniem słabości +Ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej+, które pandemia odsłoniła jeszcze wyraźniej" - czytamy w informacji.
"Ta ustawa sprawdziła się, była zresztą wielokrotnie nowelizowana. Jednak w ciągu blisko 30 lat pojawiły się nowe przestrzenie teatralne, których działalność jest systemowo nieuregulowana. Funkcjonują tu jedynie umowy cywilnoprawne nieuwzględniające specyfiki działalności twórczej. Jeżeli mamy myśleć o odnowieniu przymierza sprzed 30 lat, to nowym bytom teatralnym należałoby zapewnić bezpieczeństwo i niezależność podobne tym, którymi cieszą się instytucje rządowe czy samorządowe" - wyjaśnił zastępca dyrektora ds. artystycznych w Teatrze Polskim w Poznaniu Maciej Nowak. "Jest ich znacznie więcej niż instytucji państwowych. To wielki rezerwuar sił artystycznych" - dodał.
Paweł Szkotak ze Stowarzyszenia Dyrektorów Teatrów zwrócił uwagę, że w najtrudniejszej sytuacji znalazły się dziś teatry, których budżet w największym zakresie zasilany jest z wpływów z biletów. "Paradoksalnie teatry, które dotąd najlepiej sobie radziły, teraz mają się najgorzej. W obowiązującej ustawie nie ma jasności, jakie środki organizator powinien przeznaczyć na rzecz instytucji: koszty stałe, premiery?" - wskazywał Szkotak.
"Podczas panelu mówiono także o potrzebie uchwalenia ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego. W ocenie ekspertów, ureguluje ona przynajmniej część problemów o charakterze socjalnym, jak choćby czas pracy aktora, kwestie emerytalne, czy te, dotyczące urlopów macierzyńskich/rodzicielskich" - wyjaśniono w przesłanej PAP informacji.
W podsumowaniu konferencji dyrektor IT Elżbieta Wrotnowska-Gmyz podkreśliła, że "dotychczasowy przebieg prac Zespołu oraz piątkowa dyskusja ekspertów pokazała świadomość misji, wielką troskę i poczucie odpowiedzialności za zespoły artystyczne środowiska teatralnego w Polsce". "To także przykład znakomitej samoorganizacji" - oceniła.
Podkreśliła, że IT zamierza kontynuować konferencje i spotkania. Zapowiedziała też stworzenie nowego podstolika w ramach prac Zespołu Eksperckiego, który zajmie się "kwestiami komunikacji, promocji i relacji z publicznością".
Konferencja była transmitowana na stronie internetowej IT, na Fb oraz na kanale YouTube IT (www.youtube.com/watch?v=yZAYdIvxGw0&t=5938s). (PAP)
autor: Grzegorz Janikowski
gj/ skr/
