Krystyna Janda. Fot. PAP/R. Guz
Krystyna Janda - aktorka filmowa i teatralna, laureatka Złotej Palmy, m.in. Agnieszka w filmie "Człowiek z marmuru" i Danuta Wałęsa w spektaklu "Danuta W." - kończy 65 lat.
Krystyna Janda wcieliła się w ponad 50 ról filmowych oraz teatralnych. Urodziła się 18 grudnia 1952 r. w Starachowicach. W 1975 r. ukończyła aktorstwo w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie.
Debiutowała jeszcze w czasie studiów rolą Maszy Kułyginy w dramacie "Trzy siostry" Antona Czechowa w reż. Aleksandra Bardiniego w Teatrze Telewizji. W 1976 r. wcieliła się też w rolę Doriana Graya w "Portrecie Doriana Graya Oscara Wilde'a" w reż. Andrzeja Łapickiego w Teatrze Małym w Warszawie. W latach 1976–1987 była aktorką teatru Ateneum w Warszawie. Od 1987 r. do 2004 r. występowała na scenie warszawskiego Teatru Powszechnego.
Jej debiutem filmowym była rola Agnieszki w "Człowieku z marmuru" w reż. Andrzeja Wajdy w 1976 r. Potem zagrała w innych jego filmach "Bez znieczulenia", "Człowiek z żelaza", "Dyrygent" i "Tatarak".
Wystąpiła też m.in. w filmach: "Przedwiośnie" w reż. Filipa Bajona, "To tylko rock" w reż. Pawła Karpińskiego, "Krótki film o zabijaniu" w reż. Krzysztofa Kieślowskiego, "W zawieszeniu" i "Zwolnieni z życia" w reż. Waldemara Krzystka, "Kochankowie mojej mamy" w reż. Radosława Piwowarskiego, "Granica" w reż. Jana Rybkowskiego oraz "Stan posiadania" i "Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową" w reż. Krzysztofa Zanussiego.
Wielkim sukcesem okazała się rola Antoniny Dziwisz w "Przesłuchaniu" w reż. Ryszarda Bugajskiego, za którą artystka otrzymała w 1990 r. Złotą Palmę na Festiwalu Filmowym w Cannes za najlepszą rolę kobiecą.
Janda debiutowała jako reżyser teatralna w 1993 r. musicalem "Na szkle malowane" Ernesta Brylla. W 1995 r. stanęła po raz pierwszy po drugiej stronie kamery reżyserując "Pestkę" według powieści Anki Kowalskiej. W filmie tym zagrała również główną rolę.
Do jej ważniejszych osiągnięć scenicznych należą role w przedstawieniach: "Śluby panieńskie" Aleksandra Fredry w reż. Jana Świderskiego, "Mewa" Antoniego Czechowa w reż. Janusza Warmińskiego, "Edukacja Rity" Willy'ego Russella i "Kotka na rozpalonym blaszanym dachu" Tennessee Williamsa w reż. Andrzeja Rozhina, "Panna Julia" Augusta Strindberga i "Dwoje na huśtawce" Williama Gibsona w reż. Andrzeja Wajdy, "Medea" Euripidesa w reż. Zygmunta Huebnera, "Shirley Valentine" Willy'ego Russella w reż. Macieja Wojtyszki, "Macbeth" Williama Szekspira w reż. Mariusza Trelińskiego oraz "Maria Callas. Lekcja śpiewu McNally'ego" w reż. Andrzeja Domalika.
Dla Teatru Telewizji zrealizowała m.in. "Cyda" Corneille'a, "Fizjologię małżeństwa" Honore de Balzaca i "Klub kawalerów" Michała Bałuckiego, stworzyła kreacje w ponad 40 spektaklach Teatru Telewizji.
Janda jest również piosenkarką. Jej związki z piosenką datują się od 1977 r., kiedy na Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu zaśpiewała "Gumę do żucia". Od tamtej pory wielokrotnie występowała na estradzie, m.in. w Kabarecie "Pod Egidą" i na Festiwalu Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu.
W 2000 r. odbyła jedną z największych tras teatralnych w historii polskiego teatru pt. "Sto twarzy Krystyny Jandy". W ciągu dwóch miesięcy zagrała 48 spektakli w ośmiu największych miastach Polski.
Wraz z mężem, operatorem filmowym Edwardem Kłosińskim i córką, aktorką Marią Seweryn założyła w 2004 r. Fundację Krystyny Jandy Na Rzecz Kultury. Rok później otworzyła w Warszawie teatr Polonia, w 2010 r. - Och-Teatr.
W 2008 r. zmarł mąż aktorki. W tym czasie Janda pracowała na planie filmu "Tatarak" w reż. Andrzeja Wajdy na podstawie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza. Pod wpływem tego wydarzenia Wajda zmienił formułę filmu. Fabułę odnoszącą się do opowiadania przerywają monologi Jandy, która w ciemnym pokoju opowiada o śmierci męża.
W 2012 roku aktorka wcieliła się w postać Danuty Wałęsy w monodramie "Danuta W." w reż. Janusza Zaorskiego. Spektakl miał premierę 10 października w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. Sztuka powstała na podstawie autobiograficznej książki żony b. przywódcy Solidarności i b. prezydenta Polski.
Janda wyreżyserowała również „Pamiętnik z Powstania Warszawskiego”, który był wystawiany w Muzeum Powstania Warszawskiego z okazji 70. rocznicy wybuchu powstania.
Wcieliła się również w tytułową rolę w przedstawieniu „Maria Callas. Master Class” w reżyserii Andrzeja Domalika. Spektakl miał premierę 3 września 2015 roku w stołecznym Och-Teatrze.
W 2015 roku wystąpiła w filmie Filipa Bajona „Panie Dulskie”, w którym wcieliła się w rolę Dulskiej-babki. (PAP)
