"Podróżnicy" - wystawa w Zachęcie
Najnowsza wystawa w Zachęcie poświęcona jest doświadczeniu podróży w sztuce współczesnych artystów z Europy Środkowo-Wschodniej. "Bycie podróżnikiem pozwala zrozumieć innych współczesnych nomadów" - mówi Magdalena Moskalewicz, kuratorka ekspozycji.
Wystawa pod tytułem „Podróżnicy” porusza temat migracji, wypraw badawczych i podróży wakacyjnych widzianych oczami artystów z Europy Środkowo-Wschodniej. Przyglądając się artystom, jako współczesnym podróżnikom, wystawa prezentuje ich prace, które biorą sobie za temat motyw podróży.
Wielki stos butów, ciasno ułożonych przypomina swym kształtem łódź. Buty te artysta znalazł na plażach Lampedusy. Praca Sisleja Xhafa pochodzącego z Kosowa, a obecnie przebywającego w Stanach, mówi o problemie uchodźców; pokazuje jak wyrwanie się z objętego wojną kraju, jak marzenie o ucieczce do lepszego spokojniejszego świata przemienia się w ludzki dramat.
Siedem fotografii innego artysty z Kosova Albana Muja przedstawia młodych mieszkańców Kosowa, których imiona zostały wzięte od nazw albańskich miast, np. Berat, Milot, Vlora. Kosovo po II wojnie światowej zostało włączone w obręb Jugosławii. Mieszkający tam Albańczycy zostali odcięci od swoich rodzin, od ojczyzny. Powodowani nostalgią nadawali swym dzieciom imiona kojarzące się z ojczyzną.
Wystawa pod tytułem „Podróżnicy” porusza temat migracji, wypraw badawczych i podróży wakacyjnych widzianych oczami artystów z Europy Środkowo-Wschodniej. Przyglądając się artystom, jako współczesnym podróżnikom, wystawa prezentuje ich prace, które biorą sobie za temat motyw podróży.
Dushka Petrovich urodzony w Ekwadorze syn emigranta z byłej Jugosławii, który jako sześciolatek znalazł się w USA, przedstawia monumentalny obraz, na którym widać maskę bajkowo pomalowanego autobusu, a na niej zebrane w jedną kompozycję ślady i wspomnienia życiowych podróży i doświadczeń: wybuch wulkanu nad Quito, maskotkę szkolnej drużyny z Ohio, nazwy europejskich miast.
Film Czeszki Adeli Babanovej nawiązuje do turystyki lat. 70., kiedy największym marzeniem ludzi z Europy Środkowo-Wschodniej był wyjazd zagranicę na wakacje. Film opowiada o tym, jak władze Czechosłowacji chcąc wyjść naprzeciw tęsknotom swych obywateli za morzem, postanowiły wybudować 400-kilometrowy tunel pod Alpami, aby móc łatwiej dostać się nad Adriatyk.
"Moim pierwszym impulsem było stworzenie wystawy, której temat podróży ujęty byłby jako doświadczenie wpisane w naturę człowieka, jako doświadczenie egzystencjalne. Miałam wyobrażenie, że możliwe jest poetyckie potraktowanie tego tematu, który przecież wiąże się z tęsknotami człowieka do zmiany miejsca, do wydobycia się z zamkniętego kręgu, do poznawania nowych światów - powiedziała PAP Magdalena Moskalewicz, kuratorka. - Tymczasem, narastający w Europie wielki dramat uchodźców wyraźnie wpłynął na klimat naszej wystawy".
"Uważam, że ta wystawa może przyczynić się do rozbudzenia większej wrażliwości na sprawy +podróżników z konieczności+, na sytuację emigrantów i uchodźców - mówiła Moskalewicz. - Oglądając prace artystów, wczuwając się w rolę podróżnika, spojrzymy na siebie, jak na obcego i pewnie wtedy lepiej poznamy jego sytuację, lepiej go zrozumiemy".
Eksponowane na wystawie prace koncentrują się na okresie od połowy XX wieku po dziś. Od zamkniętych granic w podzielonej, zimnowojennej Europie po pierwszą dekadę XXI wieku - przyspieszenia kapitalistycznego, gdzie globalne podróże są nie tylko udziałem ludzi, ale także, lub nawet przede wszystkim, towarów. Podróżnikami mimo woli stają się po przełomie 1989 r. takie towary, jak np. egzotyczne owoce z Karaibów. Pomarańcze "podróżują" do nas już przez cały rok, a nie tylko w czasie świat, owoce mango można kupić na straganie, a nie - jak dawniej - jedynie w delikatesach. Tym "owocom-podróżnikom" swoje prace - piękne barwne obrazy poświęciła Maja Vukoje, urodzona w Niemczech a dorastająca w Belgradzie artystka.
W wystawie w Zachęcie bierze udział 23 artystów z 15 krajów; są to: Adela Babanova´ (Czechy); Daniel Baker (Wielka Brytania); Olga Czernyszewa (Rosja); Wojciech Gilewicz (Polska/Stany Zjednoczone); Pravdoljub Ivanov (Bułgaria), C.T. Jasper i Joanna Malinowska (Polska/Stany Zjednoczone); Irina Korina (Rosja); Taus Makhacheva (Dagestan/Rosja); Porter McCray (Stany Zjednoczone); Alban Muja (Kosowo); Ilona Németh i Jonathan Ravasz (Słowacja), Roman Ondák (Słowacja); Tímea Anita Oravecz (Węgry); Adrian Paci (Albania/Włochy); Vesna Pavlović (Serbia/Stany Zjednoczone); Dushko Petrovich (Ekwador/Stany Zjednoczone); Janek Simon (Polska); Radek Szlaga i Honza Zamojski (Polska); Maja Vukoje (Serbia/Austria); Sislej Xhafa (Kosowo/Stany Zjednoczone)
Kuratorką wystawy jest Magda Moskalewicz, historyk i krytyk sztuki. W latach 2012-2015 pracowała w nowojorskim Museum of Modern Art, gdzie kierowała grupą zajmującą się sztuką powojenną z Europy Środkowo-Wschodniej. Obecnie jest profesorką na Carnegie Mellon University w Pittsburgu. W 2015 roku koordynowała w Pawilonie Polonia na Biennale Sztuki Wenecji projekt „Halka/Haiti”, którego autorzy Joanna Malinowski i C.T Jasper, wyruszyli śladem polskich żołnierzy z legionów napoleońskich z Polski na Haiti, by spotkać się z ich potomkami.
Wystawa "Podróżnicy. Doświadczenie wędrówki w nowej sztuce z Europy Środkowo-Wschodniej" będzie czynna w Galerii Zachęta w Warszawie do 21 sierpnia 2016 r. (PAP)
abe/ ura/
