Nagrody Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (POITI)

Jak co roku, z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru, który przypada 27 marca, POITI przyznaje swoje nagrody. "Z okazji Święta Teatru POITI przyznaje cudzoziemcowi Nagrodę im. Stanisława Ignacego Witkiewicza za wybitne osiągnięcia w popularyzowaniu na świecie polskiej kultury teatralnej" - czytamy w przesłanej PAP informacji.

Jury w składzie: Lech Sokół (przewodniczący), Barbara Osterloff, Agnieszka Koecher-Hensel, Jarosław Cymerman, Konrad Szczebiot jednomyślnie przyznało tę nagrodę artyście ukraińskiemu – Michajłowi Barbara.

Michajło Barbara (ur. 1971 r. we Lwowie), znany jako Miśko Barbara to ukraiński pieśniarz, poeta, kompozytor, aktor i tłumacz. Studia teatralne ukończył we Lwowie; tu założył scenę rockową i działał w podziemnym życiu artystycznym walczącym o wyzwolenie Ukrainy spod dominacji rosyjskiej. "Można go nazwać bardem ukraińskim, podobnym do Wysockiego, z repertuarem poetyckim, ale w awangardowej oprawie muzycznej" - czytamy w informacji POITI.

Jak wyjaśniono, "od dziecka znał język polski, bowiem słuchał namiętnie stacji Polskiego Radia (głównie programu 3)". "Zafascynowany był osobowością i twórczością Stanisława Ignacego Witkiewicza, tłumaczył jego utwory". W 2001 r. z Lwowa przeniósł się do Charkowa i dołączył do zespołu Teatru Arabesky, założonego w 1993 r. przez Swiatłanę Oleszko. "Razem opracowali projekt +Witkacy+, który zakładał zrealizowanie przez aktorów ukraińskich z polskimi młodymi reżyserami sześciu etiud na podstawie przetłumaczonych przez Miśko Barbarę dramatów Witkacego" - czytamy w informacji.

Do współpracy zaprosili młodych reżyserów ze Studium Teatralnego Koło, którzy w latach 2010-11 w Teatrze Arabesky w Charkowie wyreżyserowali sześć etiud-inscenizacji na podstawie fragmentów dramatów przetłumaczonych przez Barbarę ("Kurka wodna", "Mątwa", "Nadobnisie i koczkodany", "Wariat i zakonnica", "Matka", "Sonata Belzebuba"). Dramaty te ukazały się drukiem w Kijowie w tomie pt. +Wint czy bridż. This is the question+ w 2013 r. "Matkę" w tłumaczeniu Barbary wystawiły później teatry w Kijowie i Łucku. 11 października 2021 Michajło Barbara w rozkwicie sił twórczych nagle zmarł na serce.

Nagrodę Sekcji Krytyków POITI za 2021 rok "dla osoby pochodzenia polskiego za wybitne osiągnięcia w popularyzowaniu polskiej kultury teatralnej" przyznano reżyser i pedagożce teatralnej z Wielkiej Brytanii Helenie Kaut-Howson.

Urodzona we Lwowie Helena Kaut-Howson jest absolwentką wydziału reżyserii PWST w Warszawie (studiowała pod okiem Erwina Axera i Bohdana Korzeniewskiego) oraz Royal Academy of Dramatic Art (RADA) w Londynie. Od lat uznawana za jedną z czołowych reżyserek brytyjskich; pracowała także regularnie w Izraelu w Teatrze Narodowym Habima oraz teatrze Cameri. Pracę artystyczną rozpoczęła jako aktorka w Teatrze Żydowskim w Warszawie za dyrekcji Idy Kamińskiej. Po studiach reżyserskich wyjechała w połowie lat 60. XX w. do Londynu, gdzie w RADA kontynuowała studia reżyserskie połączone z kursem aktorskim. Po ich ukończeniu podjęła pracę jako asystent reżysera w Royal Court Theatre. W 1968 r. objęła etat reżysera w RADA, gdzie wystawiła m.in. "Tango" Sławomira Mrożka. W 1977 r. Wilfred Harrison, dyrektor Octagon Theatre w Bolton zaproponował Kaut-Howson wystawienie "Henryka V" Szekspira. Odniesiony sukces sprawił, że stała się rozpoznawalnym twórcą teatralnym.

W 1978 r. w Theatre Space Covent Garden w Londynie po raz pierwszy zrealizowała "Wijuny" Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz (we własnym przekładzie pt. "Werewolves"), stając się propagatorką dramaturgii tej autorki na gruncie anglojęzycznym. W latach 1992-1995 była dyrektorem artystycznym Clwyd Theatr w Walii, gdzie została wyróżniona nagrodą "Peter Brook Open Space Award". Przez wiele lat Helena Kaut-Howson kształciła aktorów w RADA i LAMDA (London Academy of Music and Dramatic Art), pracowała także ze studentami Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles (UCLA) oraz z National Theatre School of Canada. Wśród realizowanych ze studentami dyplomów wystawiła m.in. adaptację "Sanatorium pod Klepsydrą" Brunona Schulza we własnym przekładzie.

Od 1979 r. współpracuje z londyńskim Teatrem Polskim ZASP, działającym w POSK-u, zaproszona tam przez Leopolda Pobóg Kielanowskiego. Zrealizowała tam wiele tekstów autorów współczesnych, poczynając od sztuki Tamary Karren o Januszu Korczaku pt. "Kim był ten człowiek" (współreżyser Jan Binczycki), która miała premierę w październiku 1980 r. W następnych latach wystawiła adaptację "Małej Apokalipsy" Tadeusza Konwickiego (1982) i "Pieszo" Mrożka. W 2004 r. założyła w teatrze POSK-u Scenę Poetycką; w 2012 r. nastąpiła zmiana jej nazwy na "Scena Polska.UK". "Helena Kaut-Howson jest opiekunem artystycznym i głównym reżyserem tego jedynego zawodowego teatru polskiego za granicą, mającego na swoim koncie 45 premier" - podkreślono w informacji.

"Dla Heleny Kaut-Howson kontakt z publicznością i dialog z nią są wyznacznikiem kierunku jej działań. Wierzy, że teatr powinien stawiać pytania, pobudzać do myślenia. Dlatego prezentując polskiej widowni w Londynie najnowszą dramaturgię rodzimą, dostosowuje scenariusze do zainteresowań publiczności emigracyjnej, wydobywa z tekstów to, co jest lub może być ważne dla Polaków osiadłych w Londynie" - napisała o artystce Ewa Urszula Stepan w artykule "Polka na Wyspach" ("Teatr 2019 nr 12).

Zwróciła uwagę, że "kameralne inscenizacje takich sztuk jak +Między nami dobrze jest+ Doroty Masłowskiej czy +Trash Story+ Magdy Fertacz nie tylko przyciągają uwagę widzów, ale też inspirują do dyskusji po spektaklach i wywołują polemiki na temat tożsamości, przynależności kulturowej oraz znaczenia historii i tradycji we współczesności".

Nagrodę Sekcji Krytyków PO ITI za teatralną książkę roku 2021 przyznano Ewie Bułhak za zbiór esejów "Legenda Grzegorzewskiego", wydany przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.

"To zajmujący i wnikliwy opis ożywionych na powrót scen i całych teatralnych sekwencji ze spektakli Jerzego Grzegorzewskiego, przedstawiony w czternastu rozdziałach. Konstelacja spektakli, poddająca refleksji kluczowe dla reżysera rozwiązania sceniczne" - czytamy w uzasadnieniu przyznania nagrody.

Polski Ośrodek ITI istnieje od 1958 r. Od 1983 r. z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru przyznaje nagrody za popularyzowanie polskiej kultury teatralnej na świecie.

W 2013 r. do Stowarzyszenia dołączyła duża grupa młodych artystów: reżyserów, aktorów, scenografów, dramaturgów, którzy kontynuują wieloletnią tradycję oraz wprowadzają innowacyjne projekty artystyczne i edukacyjne. POITI prowadzi szereg projektów artystycznych, społecznych i naukowych. Należą do nich: spektakle, czytania performatywne, warsztaty, wystawy, koncerty itp. Obecnie prezesem POITI jest Karolina Kirsz.(PAP)

autor: Grzegorz Janikowski

gj/ aszw/