Pierwszy spektakl Teatru 77 „Rosjo, żono moja...”. Na zdjęciu m.in. Janusz Świerczyński (L), Dariusz Bromberk (2L), Jerzy Czerwiński (P). Łódź, 1970 r. Fot. PAP/Z. Wdowiński
Zmarł Zdzisław Hejduk – współzałożyciel Teatru 77 w Łodzi i wieloletni dyrektor tej sceny, reżyser i scenarzysta, autor książek. Informację o śmierci przekazała żona artysty.
Zdzisław Hejduk urodził się w 1941 r. w Gajowicach. Ukończył Pedagogikę Kultury na Uniwersytecie Łódzkim. W 1969 r. wspólnie z Ryszardem Bigosińskim założył w Łodzi Teatr 77, którego nazwa pochodziła od adresu popularnym klubu studenckiego "Pod siódemkami" na ul. Piotrkowskiej 77 (później scena działała przy ul. Zachodniej 54/56).
Teatr 77 okazał się jednym z najważniejszych i najczęściej nagradzanych teatrów alternatywnych lat 70. i 80. w Polsce. Występował także zagranicą, m.in. na Fringe Festival w Edynburgu.
Teatr 77 okazał się jednym z najważniejszych i najczęściej nagradzanych teatrów alternatywnych lat 70. i 80. w Polsce. Występował także zagranicą, m.in. na Fringe Festival w Edynburgu.
W 1979 r. zespół zyskał status sceny zawodowej. W 1990 r. stał się polskim centrum The European Movement, organizacji działającej na rzecz zbliżenia europejskiego, i przyjął nazwę Ośrodek Ruchu Europejskiego Teatr 77. W 1998 r. przekształcono go w Ośrodek Inicjatyw Artystycznych "Teatr 77" realizujący przedstawienia edukacyjno-artystyczne. Pod jego kierownictwem Ośrodek Inicjatyw Artystycznych "Teatr 77" zrealizował cztery festiwale "Ziemia Obiecana". Przez szereg lat prowadził też konkurs dramatyczny "My młodzi na progu nowego wieku".
"Hejduk razem z Ryszardem Bigosińskim współtworzył spektakle stanowiące pokoleniowy manifest" - napisano w słowniku "Niezależni dla kultury 1976-1989".
Wśród najważniejszych przedstawień Teatru 77 wymienić można: "Koło czy tryptyk" (1971), "Pasję II" (1972), "Retrospektywę" (1973), "Wiosnę Ludów" (1979), "Tren weselny" wg. Krzysztofa K. Baczyńskiego (1982), "Labirynt świata i raj serca" (1983), "Ja, Feuerbach" Tankreda Dorsta (1991), "Drogę do Delf" (1991) i "Szkoła gejsz, czyli ekologia…" (2002).
"Spektakle grupy nawiązywały do spraw społecznych i politycznych, były polemiką z narodowymi mitami i historią. Z czasem problematyka przedstawień stawała się coraz bardziej uniwersalna. W wieloetapowych teatralnych akcjach Teatr 77 poetyckim językiem symboli, zadawał pytania dotyczące kondycji kultury i tożsamości Europejczyków. Zdzisław Hejduk był autorem scenariuszy i reżyserem wielu niezapomnianych spektakli" - czytamy we wspomnieniu na Fb Akademickiego Ośrodka Inicjatyw Artystycznych.
W latach 1980-81 w Stoczni Gdańskiej i na strajkach studenckich w Łodzi Zdzisław Hejduk prezentował spektakl "Pasja II" na podstawie własnego scenariusza i w swojej reżyserii. 13 grudnia 1981 r. Teatr 77 dał premierę spektaklu "Który skrzywdziłeś" według Czesława Miłosza.
Hejduk i jego grupa współdziałali z Międzynarodową Federacją Teatru Otwartego (IFIT). Z czeską sceną Divadlo na Provazku z Brna zrealizował spektakl "Wiosna Ludów" (1979) i "Labirynt świata i raj serca" (1982), będący odniesieniem do konferencji w Jałcie. Za realizację tego spektaklu, artyście odebrano paszport. Nachodzono go w pracy i kilkakrotnie usiłowano zamknąć teatr. Hejduk wielokrotnie był przesłuchiwany przez Służbę Bezpieczeństwa.
"Spektakle grupy nawiązywały do spraw społecznych i politycznych, były polemiką z narodowymi mitami i historią. Z czasem problematyka przedstawień stawała się coraz bardziej uniwersalna. W wieloetapowych teatralnych akcjach Teatr 77 poetyckim językiem symboli, zadawał pytania dotyczące kondycji kultury i tożsamości Europejczyków. Zdzisław Hejduk był autorem scenariuszy i reżyserem wielu niezapomnianych spektakli" - czytamy we wspomnieniu na Fb Akademickiego Ośrodka Inicjatyw Artystycznych.
W 1987 r. podczas XXII Ogólnopolskiego Przeglądu Teatru Małych Form w Szczecinie przedstawienie "Coraz trudniej kochać" Janusza Głowackiego z Teatru 77 otrzymało Nagrodę Publiczności.
Obok reżyserii Hejduk pisał też scenariusze teatralne, tłumaczył. Był autorem książek, m.in. zbioru scenariuszy "Głosy z szuflady" (2014) i tomu wspomnień "Moja podróż z Teatrem 77" (2007).
"Teatralne protesty Hejduka to temat na oddzielny esej, w którym warto byłoby jego twórczość analizować w kontekście Ireneusza Iredyńskiego czy Tadeusza Różewicza – całych pokoleń twórców rozliczających się z historyczno-wojenną rzeczywistością i Polską" - napisała we wstępie do "Głosów z szuflady" dr Elżbieta Morawiec, krytyk teatralny.
W 2012 r. łódzki Teatr Logos wystawił jego scenariusz pt. "Sen Fortynbrasa" wg Zbigniewa Herberta.
Zdzisław Hejduk zmarł w środę rano. Miał 79 lat.(PAP)
autor: Hubert Bekrycht
hub/ gj/ pat/
