Nikifor, Hasior, Ociepka na aukcji w DESA Unicum

Dzieła Nikifora Krynickiego, Edwarda Dwurnika, Władysława Hasiora, Teofila Ociepki, Karola Radziszewskiego, Stanisława Dobiasza, Eugeniusza Bąka, Szczepana Muchy, Wojciecha Pustoły, Jana Porczyńskiego tworzą unikatowy zbiór prac.

„Łączy je naiwny realizm, niezwykła świeżość spojrzenia, fascynacja ludycznością i ikonografią, a przede wszystkim potrzeba wyrażenia siebie poprzez sztukę bez względu na artystyczne wykształcenie” – charakteryzują zbiór marszandzi z DESY Unicum.

DESA Unicum zaprezentuje na aukcji „Naiwni i współcześni. Źródła – relacje – konteksty” łącznie 97 interesujących obiektów z różnych dziedzin, jak malarstwo, rzeźba, rysunek, grafika oraz eksperymenty artystyczne.

Nikifor Krynicki tworzył na przypadkowych kawałkach papieru, papierze pakunkowym, starych plakatach, kartkach z zeszytów szkolnych, drukach sądowych, tekturze, pudełkach po papierosach, papierze fotograficznym i kalce technicznej.

„Kultowy twórca – mistrzowsko sportretowany przez Krystynę Feldman w głośnym filmie biograficznym Krzysztofa Krauzego +Mój Nikifor+ – był samoukiem obdarzonym nadzwyczajnym talentem malarskim. Znawcy sztuki mówią wręcz o jego +fenomenalnej intuicji malarskiej+, pozwalającej mu szybko, bezbłędnie i idealnie dokonywać zestawień kolorystycznych” – napisano w materiałach zapowiadających aukcję.

Związany z Krynicą artysta zasłynął rozległymi kompozycjami pejzażowymi, w których szczególną rolę odgrywają formy architektoniczne ukazane z niebywałą drobiazgowością i monumentalizmem, tak jak prezentowane przez DESA Unicum „Widok na kościół”, „Tunel kolejowy w Żegiestowie” czy „Fantazja architektoniczna”.

Urodzony w 1895 roku rysownik i akwarelista przez wiele dekad był po prostu „Nikiforem”. Dopiero w 1963 roku urzędowo nadano mu nazwisko „Krynicki”. Życie w jego ukochanym mieście nie zawsze było łatwe. Nikifor żył samotnie, w nędzy, przez większość życia będąc uważanym za niepełnosprawnego intelektualnie. Przez wiele lat mieszkańcy, jak i turyści z pogardą mijali pracującego na ławkach uzdrowiska artystę. Na niepowtarzalność i świeżość malarstwa Nikifora jeszcze przed II wojną zwrócił uwagę Jerzy Wolff. W 1947 roku Krynicki został ponownie „odkryty”, zyskując sławę, uznanie i majątek. Jego prace wystawiane były w Polsce i za granicą.

Fascynację twórczością Nikifora można dostrzec w pracach Edwarda Dwurnika, jednego z najbardziej rozpoznawalnych polskich malarzy współczesnych. W ciągu swojej wieloletniej kariery pozostawił po sobie ponad osiem tysięcy obrazów oraz aż trzy razy tyle rysunków i szkiców, które skrupulatnie opisywał i dokumentował. Od swojego mistrza Dwurnik przejął dosadny realizm i groteskowość, swoistą postawę antyestetyczną, pospieszną formę oraz samodzielnie interpretowany prymitywizm.

Wpływ Nikifora widać szczególnie w realizowanym od 1966 roku cyklu „Podróże autostopem”, w którym przedstawiał widoki polskich miast uchwycone z lotu ptaka, pozbawione linii horyzontu, gęsto wypełnione architekturą oraz postaciami.

To właśnie z tej najbardziej cenionej i poszukiwanej przez kolekcjonerów serii pochodzi większość prac Dwurnika prezentowanych na majowej aukcji, w tym „Kolumna Zygmunta” z 2001 roku.

Prowincja, estetyka ludowa i plebejska oraz rubaszne poczucie humoru widoczne są w licznych pracach Władysława Hasiora, jednego z najsłynniejszych polskich rzeźbiarzy współczesnych. Przykładem tej twórczości jest pochodzący z 1970 roku asamblaż „W starym piecu diabeł pali”. Praca będzie licytowana na aukcji.

Surrealistyczne postaci zaludniają barwne i wypełnione detalami fantastyczne sceny z obrazów Teofila Ociepki. Jednym z nich jest „Niebieski pies w dżungli” z 1963 roku. Ociepka, reprezentant polskiej sceny naiwnej w ostatnich latach stał się jednym z najbardziej poszukiwanych twórców polskich w kraju i za granicą. Popularność zdobył w latach 50. XX wieku, kiedy jego prace zaczęły pojawiać się na krajowych i światowych przeglądach, między innymi na przełomowej dla niego wystawie w Zachęcie w 1958 roku.

Do malowania zachęcał Ociepkę Filip Hoffmann z Wittenbergi. Samozwańczy filozof i mistyk wkrótce stał się duchowym przewodnikiem śląskiego artysty. Ociepka odczuwał wewnętrzną potrzebę malowania, początkowo oddawał mu się jednak tylko w czasie wolnym od pracy w kopalni Wieczorek (kiedyś Giesche), gdzie spędził większość swojego zawodowego życia.

Do najwyżej wycenianych prac aukcji „Naiwni i współcześni” należą również płótno „O mocnym chłopaku” Karola Radziszewskiego przywołujące cechy tzw. polskiego stylu narodowego, humorystyczny „Raj” Stanisława Dobiasza i „Pegaz” Eugeniusza Bąka, który pasję malarską odkrył dopiero w wieku 46 lat.

Najmłodsze pokolenie artystów reprezentuje pracą „Wir” Jan Porczyński urodzony w 1997 roku. Pojawią się również interesujące drewniane rzeźby: „Uczeń szkolny” Szczepana Muchy oraz „Jamniczek” Wojciecha Pustoły. Praca ta jest częścią większej całości – stada drewnianych psów, które artysta wyrzeźbił w ramach swojego dyplomu na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.

„Aukcja +Naiwni i współcześni. Źródła – relacje – konteksty+ jest nowatorskim projektem, w ramach którego, w przenośni i dosłownie, spotkają się prace artystów i artystek działających w obszarze szeroko pojmowanej sztuki naiwnej oraz sztuki najnowszej. Szczególnie interesujące są bezpośrednie odniesienia współczesnych artystów i artystek do niezwykłych w swej prostocie wizji Nikifora Krynickiego czy Teofila Ociepki. Śledząc prace takich artystów, jak Edward Dwurnik, Władysław Hasior, Jan Porczyński, Maria Anto czy Konrad Żukowski nie sposób nie zauważyć wspólnoty wizji: naiwnego realizmu, prostoty, inspiracji ludycznością, świeżości spojrzenia oraz niezależności i swoistej bezkompromisowości. Obie grupy łączy również sięganie po podobne środki wyrazu: od zdeformowanej perspektywy lub jej braku, dowolnie stosowanych światłocieni, przez świadome burzenie reguł obrazowania, po autorskie techniki i strategie. Zbieżne pozostają także podejmowane tematy: ludowe wierzenia i ich ikonografia, sceny rodzajowe z codziennego życia oraz bogactwo świata przyrody i królestwa zwierząt” – mówi Cezary Lisowski, koordynator aukcji.

Aukcja "Naiwni i współcześni. Źródła – relacje – konteksty" odbędzie się 10 maja w siedzibie DESA Unicum w Warszawie. (PAP)

Autorka: Anna Bernat

abe/ dki/