Pisarz, tłumacz i reżyser Antoni Libin-Libera odznaczony Orderem Orła Białego

Pisarz, tłumacz, reżyser teatralny, krytyk literacki i znawca twórczości Samuela Becketta, został odznaczony przez prezydenta Andrzeja Dudę nie tylko jako człowiek wybitnie zasłużony na polu kultury, ale również jako współpracownik Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej Komitetu Obrony Robotników w latach 70. ubiegłego wieku.

Antoni Libin-Libera urodził się 19 kwietnia 1949 roku w Warszawie jako syn Zdzisława Libina-Libery, cenionego historyka literatury. W 1972 roku ukończył polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. W 1984 roku doktoryzował się w Polskiej Akademii Nauk. W latach 1988-93 był członkiem redakcji londyńskiego "Pulsu", a w okresie 1996-2001 kierownikiem literackim Teatru Dramatycznego w Warszawie. Jest członkiem PEN Clubu, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz amerykańskiego Samuel Beckett Society.

Przełożył na język polski wszystkie dramaty Samuela Becketta, a także znaczną część pozostałych jego pism. Pracując nad przekładami wybitnego irlandzkiego autora, Antoni Libera kontaktował się z nim i korespondował. Wielokrotnie inscenizował sztuki Becketta, angażując do tych przedsięwzięć najwybitniejszych aktorów polskiej sceny. Wszystko to w 2009 roku zaowocowało książką pt. "Godot i jego cień".

"Niezwykła książka. Znawca, tłumacz i reżyser tekstów Samuela Becketta opowiada tu - z przejęciem, ale nie bez autoironii - o swojej fascynacji twórczością i postacią tego pisarza. Łączy skrupulatną i arcydociekliwą filologię interpretacyjną z filologią w źródłowym znaczeniu tego słowa - umiłowaniem swego przedmiotu. Pokazuje, jak obcowanie z wielką literaturą może stać się centralnym doświadczeniem życiowym i jakie tkwią w niej siły osobotwórcze. Jest pochwałą i uświetnieniem takiej literatury" – ocenił historyk literatury prof. Henryk Markiewicz.

Spod pióra Libery wyszły również przekłady dzieł Szekspira, Oscara Wilde'a, Sofoklesa i Hölderlina. Jest on również autorem tłumaczeń librett, m.in. "Króla Ubu" napisanego do muzyki Krzysztofa Pendereckiego.

Powieściowy debiut Libery w 1998 roku, krytycy - m.in. Krzysztof Masłoń, Paweł Huelle i Zbigniew Mentzel - docenili za elegancką formę prozatorską, umiejętną grę z tradycją literacką oraz wiarygodne oddanie emocji dorastającego artysty, zakochanego w dużo starszej od siebie kobiecie. "Madame" miała być nie tylko nostalgiczną podróżą w czasie, ale i próbą literackiego wskrzeszenia epoki, w której bohater uczęszcza do liceum, nie zdając sobie jeszcze sprawy, jak wiele zawirowań czeka go w nieodległej przyszłości. "Madame" otrzymała główną nagrodę w konkursie na powieść Wydawnictwa "Znak", nominację do Nagrody Literackiej Nike, Nagrodę im. Andrzeja Kijowskiego. Przetłumaczona na kilkanaście języków znalazła się w finale IMPAC Dublin Literary Award w roku 2002. Adaptowana przez Macieja Wojtyszkę i wyreżyserowana przez Jakuba Kroftę "Madame" 7 lipca 2012 roku miała swą sceniczną premierę w stołecznym Teatrze Dramatycznym - wystawiana jest do dziś.

Wśród zasług Antoniego Libery dla kultury polskiej odnotować należy też odkrycie dla ogółu talentu Janusza Szubera. To właśnie on pokazał pierwsze wydane rodzinnym sumptem tomiki sanockiego poety Zbigniewowi Herbertowi i Czesławowi Miłoszowi. "Obaj się zachwycili, choć jak wiadomo pochwały i wyrazy uznania wobec innych w ustach Miłosza rzadko gościły" - powiedział PAP Libera.

Jest laureatem Nagrody Specjalnej Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich, a także Nagrody Funduszu Literatury przy Ministerstwie Kultury i Sztuki za przekład dzieł dramatycznych Becketta (1989). W roku 2005 został nagrodzony przez czasopismo "Literatura na Świecie" za tłumaczenie prozy Becketta "Molloy i cztery nowele". W 2010 roku został wyróżniony Srebrnym, a w 2018 roku - Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". W roku 2016 minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński uhonorował go Doroczną Nagrodą MKiDN w kategorii teatr. Dwa lata później Antoni Libera odebrał Nagrodę im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego z rąk premiera Mateusza Morawieckiego. W latach 2019-21 był trzykrotnie nominowany do Nagrody Mediów Publicznych w kategorii "Słowo".

"W uznaniu znamienitych zasług dla kultury polskiej, za wybitne dokonania w pracy literackiej, w szczególności za osiągnięcia translatorskie oraz dialog z europejskim dziedzictwem kulturowym, za działalność w obronie wolności słowa w PRL i zaangażowanie na rzecz suwerennej Rzeczypospolitej", prezydent Andrzej Duda odznaczył we wtorek Antoniego Libina-Liberę Orderem Orła Białego.(PAP)

mwp/ pat/