Przemysław Czapliński. Fot. PAP/A. Rybczyński
Przemysław Czapliński odebrał w czwartek w Krakowie Nagrodę im. Jana Długosza za najlepszą publikację z dziedziny humanistyki w 2016 r. Jury doceniło książkę "Poruszona mapa" – o obrazie Polski w naszej literaturze ostatniego trzydziestolecia.
"Dla Czaplińskiego literatura nie jest ucieczką od rzeczywistości w autonomiczne światy wzruszeń, fantazji czy zabawy, lecz przeciwnie: powrotem do rzeczywistości i przywracaniem nam świata, tyle tylko, że – dzięki literaturze - widzianego lepiej, głębiej, ostrzej" – podkreślił w laudacji członek jury prof. Ryszard Nycz.
Mówił, że wśród książek zgłaszanych do Nagrody im. Jana Długosza coraz więcej jest takich, które nie wyrzekając się najwyższych naukowych ambicji podejmują ważne tematy w sposób wciągający i angażujący czytelnika. Dodał, że takie są książki Przemysława Czaplińskiego o literaturze, w których autor wypracował swoją metodę czytania - "niczym rentgen czy tomograf przenika pod powierzchnię literackich światów i fabuł, by zidentyfikować i opisać osobnicze, polskie, ludzkie pokusy i obawy, schorzenia i dysfunkcje, przekonania i postawy".
Prof. Nycz powiedział, że po "Poruszoną mapę" powinni sięgnąć nie tylko miłośnicy literatury, ale każdy zainteresowany współczesnymi problemami polskiej mentalności i tożsamości, które polska literatura w lekturze Czaplińskiego "z czułością sejsmografu rejestruje, obrazuje i diagnozuje".
"Czapliński pokazuje, że dzisiaj to życie polityczne naśladuje literaturę nie odwrotnie, choć byłoby lepiej, gdyby od niej się uczyło, czy wzięło ją za przewodnika w próbach wyjścia z impasu, odbudowania powiązań z sąsiadami, Europą, światem" – mówił prof. Nycz.
Laureat otrzymał 30 tys. zł i statuetkę autorstwa zmarłego na początku października krakowskiego artysty Bronisława Chromego. Nagrodę ufundowali: Targi w Krakowie i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Książka Czaplińskiego ukazała się nakładem Wydawnictwa Literackiego.
Dziękując za nagrodę Czapliński mówił, że kiedy dowiedział się, że "Poruszona mapa" znalazła się wśród nominowanych do Nagrody im. Długosza, zaczął czytać pozostałe książki z tej listy. "I uświadomiłem sobie, jak ogromną rolę odgrywa ten akt nominacji" – mówił. "Dzięki temu aktowi nominowania, dzięki selekcyjnej aktywności jury od kilkunastu lat możemy orientować się w bardzo szerokimi zakresie polskiej humanistyki i sięgać do książek, na które samodzielnie pewnie byśmy nie trafili" – powiedział Czapliński.
Laureat podkreślił, że za rok czy dwa nominowane książki ustawią się względem siebie nie hierarchicznie, lecz na jednym poziomie, łącząc się w rozmaite sieci. "Te książki i ich autorzy komentują nawzajem rozmaite obszary polskiej rzeczywistości, polskiego życia społecznego, polskiej historii. W pewnym sensie tkamy sieć. Sieć, która chcielibyśmy, aby trzymała jakoś nasze życie społeczne, debaty, które w tym kraju się toczą. Sieć, która przyczyniałaby się do nieco mocniejszych struktur życia społecznego. Będę dumny, jeśli w tej sieci, którą razem tkamy moja książka nie okaże się słabszym ogniwem od waszych" – zwrócił się do pozostałych nominowanych Czapliński.
Konkurs na najlepszą książkę humanistyczną towarzyszy Międzynarodowym Targom Książki w Krakowie. W tym roku zgłoszono do niego rekordową liczbę 75 publikacji 49 wydawnictw. Spośród dziesięciu publikacji zakwalifikowanych do finału, zwycięzcę wybrało jury pod przewodnictwem prof. Władysława Stróżewskiego, w którym zasiadali także profesorowie: Ryszard Nycz, Jan Ostrowski, Leszek Polony, Piotr Sztompka oraz Jerzy Wyrozumski.
Z racji jubileuszowej 20. edycji konkursu organizatorzy przyznali nagrodę specjalną Wydawnictwu Universitas, za największą liczbę nominacji w historii konkursu Długosza – było ich 22.
Miasto Kraków sfinansowało i zorganizowało specjalny koncert orkiestry Wieniawa, która jako jedyna w Polsce mogła wykonać utwór Carlosa Pellicera "The Menu". Kompozytor zasiadł na widowni Teatru im. J. Słowackiego, by posłuchać prapremierowego, polskiego wykonania. Galę uświetnił również występ piosenkarki i aktorki pochodzącej z Francji Iris Munos.
W gronie laureatów Nagrody im. Jana Długosza są m.in. prof. Barbara Skarga, prof. Stefan Swieżawski, prof. Jan Błoński, prof. Hanna Świda-Ziemba, Grzegorz Niziołek, prof. Michał Głowiński, a przed rokiem otrzymała ją Anna Machcewicz za "Bunt. Strajki w Trójmieście. Sierpień 1980".(PAP)
autor: Małgorzata Wosion-Czoba
edytor: Paweł Tomczyk
wos/ pat/
