Gorzów Wielkopolski, 01.12.2020. Rękopisy romskiej poetki Bronisławy Wajs „Papuszy” prezentowane w holu Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wielkopolskim. PAP/L. Muszyński
Wojewoda lubuski przekazał Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorzowie Wlkp. rękopisy cygańskiej poetki Bronisławy Wajs, znanej jako Papusza. W zbiorze znajduje się jej pamiętnik i korespondencja z okresu powojennego, w którym jej twórczość zaczynał odkrywać Jerzy Ficowski.
Dotychczas rękopisy były w posiadaniu Edwarda Dębickiego, cygańskiego artysty i prezesa Stowarzyszenia Twórców i Przyjaciół Kultury Cygańskiej im. Bronisławy Wajs Papuszy, który przekazał je wojewodzie lubuskiemu.
Dyrektor gorzowskiej biblioteki wojewódzkiej Sławomir Szenwald przekazał, że rękopisy Papuszy będą udostępnianie naukowcom i badaczom twórczości cygańskiej poetki do nowych opracowań jej dorobku artystycznego.
„Być może ukażą się – taką mam nadzieję – na przykład nowe tłumaczenia jej wierszy, bo znamy je tylko z wersji Jerzego Ficowskiego (...) Oczywiście sam język, w jaki sposób pisała, to wszystko widać dopiero w oryginalne. W tych dokumentach, w tych listach, w tej korespondencji, którą dzisiaj otrzymujemy” – powiedział Szenwald.
W przekazanym bibliotece zbiorze znajduje się pamiętnik Papuszy liczący blisko 200 stron oraz zbiór około 130 różnych listów, pism, kopert i widokówek z lat 40. i 50. minionego wieku. Korespondencja ta była skierowana głównie do Jerzego Ficowskiego. Materiały te są w czytelne i mimo upływu lat zachowane w dobrym stanie.
Bronisława Wajs - Papusza urodziła się prawdopodobnie w 1908 r. w Lublinie. Po dramatycznych wojennych wędrówkach m.in. na Wołyniu trzy lata mieszkała w Żaganiu, by następnie w 1954 r. osiąść na stałe w Gorzowie Wlkp. Zmarła w 1987 r. w Inowrocławiu.
Papusza jest uznawana za najwybitniejszą cygańską poetkę, która w swojej poezji nie czerpała z żadnych wzorców. Wyrażała w niej swoje myśli i przeżycia w jedyny, oryginalny dla siebie sposób. Poezja Papuszy inspirowana była przyrodą i tęsknotą za młodością oraz taborowym życiem. Jej poetycki talent odkrył poeta i cyganolog Jerzy Ficowski podczas wspólnych wędrówek z cyganami w 1949 roku.
Twórczość Papuszy obejmuje kilkadziesiąt utworów zebranych w trzech tomikach: "Pieśni Papuszy" (1956), "Pieśni mówione" (1973) i wydanym pośmiertnie tomie wierszy pt. "Lesie, ojcze mój" (1990).
W Gorzowie imię Papuszy nosi jedna z ulic na osiedlu Górczyn, a jej pomnik znajduje się w parku Wiosny Ludów, na tyłach biblioteki wojewódzkiej. Został odsłonięty w 2007 r. (PAP)
Autor: Marcin Rynkiewicz
mmd/ dki/
