Po blisko 10 latach systematycznych prac zakończyła się renowacja zabytkowych instrumentów muzycznych ze zbiorów klasztoru na Jasnej Górze. Restauracji liczącej ok. 200 przedmiotów kolekcji podjęli się specjaliści z Pracowni Konserwacji Instrumentów Muzycznych w Muzeum Narodowym w Poznaniu.
Na instrumentach grali muzycy Kapeli Jasnogórskiej - zespołu, założonego w częstochowskim klasztorze paulinów w połowie XVI wieku. Kapela grała podczas liturgii, ale także np. przy powitaniach przybywających do sanktuarium znakomitych gości.
"Ta kolekcja zabytkowych instrumentów jest największym zbiorem w Polsce, jaki pozostał po jednolitej kapeli" - podkreślił czuwający nad całością projektu konserwacji o. Nikodem Kilnar, prezes Stowarzyszenia Kapela Jasnogórska i krajowy duszpasterz muzyków kościelnych.
Do kolekcji przez lata włączano też instrumenty złożone na Jasnej Górze jako wota - one również były wykorzystywane podczas celebracji liturgicznych oraz w koncertach Kapeli Jasnogórskiej.
Kompleksowa konserwacja zabytkowych instrumentów była prowadzona etapami od 2009 roku. W ostatnich dniach - jak podało biuro prasowe Jasnej Góry - do klasztoru powróciła z Poznania ostatnia partia historycznych instrumentów, które znów stały się częścią wystawy stałej w Muzeum 600-lecia na Jasnej Górze.
W ostatnim etapie konserwacją objęto dwie cytry, mandolinę, pięć skrzypiec i ludowy instrument kaukaski, a także kilkanaście kręglików, czyli części do instrumentów dętych. Zarówno cytry, jak i instrument z Kaukazu, to dary wotywne dla Jasnej Góry.
W ramach renowacji instrumenty m.in. zdezynfekowano, oczyszczono chemicznie i zabezpieczono. Usunięto zanieczyszczenia i zabrudzenia, naprawiono ubytki. Zakres prac różnił się w zależności od stanu instrumentów oraz charakteru ewentualnych uszkodzeń. Część obiektów była np. rozklejona czy zawilgocona, inne - jak flet prosty - wymagały rekonstrukcji.
„Staraliśmy się zachować oryginalność tych instrumentów. Nasza konserwacja w zasadzie polegała na zabezpieczeniu i zachowaniu stanu oryginalnego. Niektóre instrumenty są do użytku - są to dzieła sztuki użytkowej, w związku z tym nadają się do gry" - powiedział konserwator z Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu Mirosław Baran, cytowany przez biuro prasowe Jasnej Góry.
Część instrumentów - jak harfa czy rozmaite instrumenty dęte - nie jest już przeznaczona do użytku, ma natomiast dużą wartość historyczną.
Każdy z instrumentów poddanych renowacji został dokładnie sfotografowany i opisany. Po zakończonych pracach, jesienią tego roku, planowane jest wydanie katalogu zabytkowych instrumentów po dawnej Kapeli Jasnogórskiej. Ponadto powstaje doktorat na temat tego zbioru.
Instrumenty Kapeli Jasnogórskiej to w większości drewniane instrumenty dęte, mniej jest skrzypiec, kontrabasów czy wiolonczeli, choć są np. XVIII-wieczne skrzypce Helmera czy kontrabas Hofmana. Są też instrumenty nietypowe, jak trąbki naturalne, róg, flet prosty czy oboje da caccia - na Jasnej Górze znajdują się dwa z trzech takich instrumentów na świecie. Z instrumentów wotywnych jest m.in. XIX-wieczna cytra (datowana na 1892 r.).
Wśród zachowanych instrumentów Kapeli Jasnogórskiej jest też jedyny zachowany w Polsce egzemplarz trąbki clarino, wykonanej w 1693 r. przez Heronymusa Starcka, najlepszego twórcę trąbek w XVII wieku, a także XVIII-wieczna harfa zrobiona przez słynnego francuskiego konstruktora takich instrumentów Sebastiena Erarda.(PAP)
autor: Marek Błoński
mab/ mhr/
