Bp Alojzy Orszulik. Fot. PAP/G. Michałowski
W czwartek w wieku 90 lat zmarł biskup senior diecezji łowickiej Alojzy Orszulik. W stanie wojennym był m.in. poufnym negocjatorem z ramienia episkopatu między władzą a Solidarnością i obserwatorem podczas obrad Okrągłego Stołu. Kawaler Orderu Orła Białego.
Bp Alojzy Orszulik urodził się 21 czerwca 1928 r. w Baranowicach Śląskich koło Rybnika w wielodzietnej rodzinie rolniczej. Został wyświęcony na księdza w 1957 r. Jan Paweł II mianował go 8 września 1989 r. biskupem pomocniczym w diecezji siedleckiej, niecałe trzy lata później – 25 marca 1992 r. – wraz z nowym podziałem administracyjnym Kościoła katolickiego w Polsce został biskupem łowickim. Był nim 12 lat, aż do 22 maja 2004 r., kiedy przeszedł na emeryturę.
Biskup Orszulik był członkiem Rady Prawnej Episkopatu Polski, konsultorem Papieskiej Rady Środków Przekazu, członkiem Kościelnego Komitetu Rolniczego, zastępcą sekretarza generalnego Konferencji Episkopatu Polski. Z wykształcenia prawnik – specjalista z zakresu prawa kanonicznego, rzymskiego, prawa starożytnych państw Azji Mniejszej i prawa wyznaniowego.
W okresie stanu wojennego ks. Alojzy Orszulik, reprezentując episkopat, utrzymywał kontakty z Lechem Wałęsą. Bronił go, gdy pojawiły się oskarżenia, że był agentem. Przede wszystkim jednak odegrał bardzo istotną rolę w poufnych negocjacjach władzy z Solidarnością.
Kiedy w 1988 r. opozycja rozpoczęła rozmowy z przedstawicielami KC PZPR w związku z konfliktami społecznymi w Nowej Hucie i w Gdańsku – wspominał w różnych rozmowach emerytowany biskup łowicki – wydawało się, że PRL stoi na trzech betonowych słupach, którymi były: PZPR, Ministerstwo Obrony i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych powiązane ze służbami KGB w Związku Radzieckim i KC KPZR.
"Okazało się jednak w ciągu roku, że były to słupy zmurszałe. Wiedzieli o tym niektórzy z prominentów partyjnych i dlatego stopniowo miękli w rozmowach z opozycją, pragnąc mieć za świadków przedstawicieli Kościoła" – mówił bp Orszulik.
"We wszystkich rozmowach, w których uczestniczyłem przy Okrągłym Stole, mogę zaświadczyć, że przedstawiciele władz komunistycznych mówili, że chcą, by był przedstawiciel Kościoła, bo Wałęsa czasem zmienia zdanie. Natomiast Wałęsa z kolei powiedział, że nie będzie rozmawiał z nimi, bo oni go okłamią i chce, żeby był przedstawiciel Kościoła. I dlatego ja zostałem włączony do obrad Okrągłego Stołu" – mówił PAP bp Orszulik.
Bp Orszulik wraz z bp. Bronisławem Dembowskim (obecnie biskupem seniorem diecezji włocławskiej) był z ramienia Kościoła obserwatorem podczas rozmów Okrągłego Stołu w 1989 r., toczonych w warszawskim Pałacu Namiestnikowskim. Jako przedstawiciel Kościoła uczestniczył w najważniejszych rozmowach przygotowujących Okrągły Stół. Był obecny zarówno na jego inauguracji, jak i na posiedzeniu zamykającym obrady. Pełnił wówczas obowiązki sekretarza Komisji Wspólnej Przedstawicieli Episkopatu Polski i Rządu PRL, a jako szef Biura Prasowego KEP brał udział w przygotowaniach kolejnych pielgrzymek papieskich do Polski, począwszy od pierwszej w 1979 r.
Z perspektywy lat bp Orszulik oceniał, że obrady Okrągłego Stołu przyczyniły się do spokojnych przemian ustrojowych. Przedstawiciele "silnych" resortów i PZPR-u jeszcze udawali mocnych. "Z perspektywy tych lat widać także, że nie był potrzebny sejm kontraktowy, który hamował tempo przemian i przejęcie przez opozycję całej władzy" – mówił bp Orszulik.
Biskup Orszulik był znany przede wszystkim jako znakomity negocjator, nie tylko podczas obrad Okrągłego Stołu, ale także podczas prac Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski, a później Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu. W latach 1990-1993 był delegatem Stolicy Apostolskiej do negocjacji z rządem polskim konkordatu między Polską a Stolicą Apostolską.
W czasie okupacji pracował jako stolarz. Pozostał przy tej pracy w pierwszych latach powojennych.
W 1951 r. wstąpił do Zgromadzenia Księży Pallotynów. Przez trzy lata uczył się w Małym Seminarium dla spóźnionych powołań w Chełmnie nad Wisłą. Następnie w latach 1952-1957 studiował w Wyższym Seminarium Duchownym Księży Pallotynów w Ołtarzewie, a w latach 1958-1962 na Wydziale Prawa Kanonicznego KUL. Śluby wieczyste złożył w 1956 roku, rok później w Ołtarzewie przyjął święcenia kapłańskie z rąk kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Jego dewizą posługi biskupiej były słowa: "Christo in aliis sevire" ("Służyć Chrystusowi poprzez posługę ludziom").
W latach 1962-1994 pracował w Sekretariacie Episkopatu Polski na stanowisku referenta; w latach 1962-1968 był kierownikiem Biura Prasowego Episkopatu Polski; od 1989 do 1994 zastępcą sekretarza Episkopatu Polski.
W listopadzie 1980 roku został członkiem Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski, w latach 1987-1989 był członkiem zespołu legislacyjnego opracowującego projekt ustawy o stosunku państwa do Kościoła katolickiego, a także członkiem zespołu Episkopatu Polski i Stolicy Apostolskiej opracowującego zasady nawiązania stosunków dyplomatycznych między PRL a Stolicą Apostolską.
Postanowieniem prezydenta Bronisława Komorowskiego z 4 listopada 2010 został odznaczony Orderem Orła Białego. (PAP)
Autorzy: Stanisław Karnacewicz
skz/ bap/ mhr/ joz/
