Ponad 1500 osób wniosło skargę do Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara na umieszczenie w nowym wzorze paszportu hasła „Bóg, Honor, Ojczyzna”. Zdaniem osób, które wniosły taką skargę, napis ten narusza wolność sumienia i wyznania.
Skarżący wskazali, że "dewiza znajduje się w obrysie hologramu zdjęcia, co może prowadzić do utożsamienia wizerunku człowieka z konkretnym światopoglądem".
Chodzi o nowy wygląd paszportów, które wydawane są od jesieni 2018 r. W związku ze skargami, RPO zwrócił się do ministra spraw wewnętrznych i administracji Joachima Brudzińskiego o rozważenie zmian w przepisach związanych z paszportami tak, by "uszanować prawa wszystkich obywateli".
Jak podkreślił Bodnar w piśmie do Brudzińskiego, "paszport to dokument urzędowy, a nie deklaracja światopoglądowa". W związku z tym - zauważył RPO - dokument ten powinien być "w najwyższym stopniu neutralny, techniczny i nie budzący sporów". Zwrócił również uwagę, że "zrozumieniem w tym zakresie wykazało się już ministerstwo spraw wewnętrznych i administracji, rezygnując z umieszczenia w nowych paszportach wizerunków Ostrej Bramy i Cmentarza Orląt Lwowskich, co mogło godzić w uczucia obywateli litewskich i ukraińskich".
Bodnar odniósł się do konstytucji, która - zaznaczył - daje wyraz tego, że wspólnotę narodową tworzą ludzie o różnych światopoglądach. "Wszyscy oni powinni w równy sposób móc korzystać z konstytucyjnych praw i wolności" - podkreślił. Dodał, że "tymczasem hasło +Bóg, Honor, Ojczyzna+ nie ma dziś w odbiorze społecznym charakteru neutralnego i często bywa odbierane jako deklaracja o charakterze konfesyjnym bądź odniesienie do światopoglądu konserwatywnego".
"Kluczowe znaczenie ma tu wolność religijna rozumiana jako zakaz zmuszania do zachowań religijnych" - czytamy w piśmie. "Umieszczenie hasła o charakterze religijnym w dokumencie tożsamości, którym obywatele polscy legitymują się za granicą, może być uznane za pośrednie zmuszenie do reprezentowania określonego światopoglądu w życiu publicznym i godzić w swobodę uzewnętrzniania wolności religii także osób wierzących" - wskazał Bodnar.
Rzecznik Praw Obywatelskich podkreślił świadomość "znaczenia polityki historycznej państwa". W tym kontekście zwrócił uwagę, że "wśród postaci historycznych umieszczonych w paszportach nie znalazła się żadna kobieta, co w kontekście setnej różnicy uzyskania przez kobiety praw wyborczych może budzić istotne wątpliwości i zastrzeżenia".
"Wydaje się, że umieszczenie deklaratoryjnej formuły +Bóg, Honor, Ojczyzna+ w urzędowym dokumencie tożsamości (...) może być odbierane przez część obywateli jako działanie wprost utożsamiające ich osobę z określonym światopoglądem" - zauważył RPO.(PAP)
autor: Dorota Stelmaszczyk
dst/ mhr/
