Źródło: www.muzeum.zagan.pl
W piątek w Poznaniu rozpoczynają się uroczystości związane z 75. rocznicą ucieczki żołnierzy alianckich z niemieckiego obozu jenieckiego w Żaganiu. Na poznańskiej Cytadeli spoczywają szczątki 48 straconych przez Niemców uczestników Wielkiej Ucieczki.
Ucieczka jeńców ze Stalagu Luft 3, niemieckiego obozu jenieckiego dla lotników w Sagan (obecnie Żagań), rozpoczęła się w nocy z 24 na 25 marca 1944 roku. Z obozu uciekło 76 osób. Zdarzenie to zaliczane jest do najbardziej brawurowych ucieczek z niemieckich obozów jenieckich podczas II wojny światowej. Niemcy złapali 73 jeńców, stracili 50 osób. Na Cmentarzu Wojennym Wspólnoty Brytyjskiej w Poznaniu spoczywają szczątki 48 rozstrzelanych lotników.
Główne uroczystości rocznicowe odbędą się w niedzielę w Żaganiu i w Poznaniu.
W związku z rocznicowymi obchodami, w piątek w Centrum Kultury Zamek w Poznaniu odbędzie się projekcja filmu dokumentalnego Andrzeja Fadera pt. "Wielka ucieczka na północ" połączona ze spotkaniem z reżyserem. Zaplanowano też wykład historyka z poznańskiego oddziału IPN nt. historii Cmentarza Wojennego Wspólnoty Brytyjskiej na poznańskiej Cytadeli oraz ogłoszenie finalistów konkursu o Wielkiej Ucieczce dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Konkurs został zorganizowany przez Wielkopolskiego Kuratora Oświaty, Instytut Pamięci Narodowej i brytyjską ambasadę.
Uroczystości upamiętniające ofiary niemieckich zbrodniarzy odbędą się na Cmentarzu Wojennym Wspólnoty Brytyjskiej w niedzielę. Wojewoda wielkopolski Zbigniew Hoffmann wspólnie z delegacjami kombatantów, przedstawicielami korpusu konsularnego, wojska, policji, kuratorium oświaty oraz młodzieżą, złożą kwiaty na grobach żołnierzy straconych przez Niemców.
Główna ceremonia rocznicowa odbędzie się w niedzielę w Żaganiu, na terenie dawnego stalagu, przy pomniku w postaci zarysu tunelu Harry, którym uciekali jeńcy. Udział w Apelu Pamięci potwierdzili przedstawiciele placówek dyplomatycznych krajów, z których pochodzili uciekinierzy, delegacje wojskowe, władze samorządowe oraz krewni uczestników ucieczki z Polski, Czech, Australii, Kanady i Wielkiej Brytanii.
Obchody uświetni m.in. przelot myśliwców F-16 Polskich Sił Powietrznych i transportowego Airbusa A400 brytyjskiego Royal Air Force. Rocznicowe obchody w Żaganiu trwać będą od soboty; na terenie Muzeum Obozów Jenieckich w Żaganiu zaplanowano m.in. pokaz statyczny sprzętu i uzbrojenia.
W marcu 1943 roku w Stalagu Luft 3 w Żaganiu, jednym z niemieckich obozów jenieckich na terenie tego miasta, zawiązał się "Komitet X", na czele którego stanął mjr RAF Roger J. Bushell. Jego zadaniem było zorganizowanie ucieczki 200 jeńców. Przygotowania obejmowały m.in. kopanie trzech tuneli, które nazwano: "Tom", "Dick" i "Harry". Ostatecznie cały wysiłek skupiono na "Harrym" - tunel znajdował się ok. 9 m pod ziemią i miał ponad 100 metrów długości.
W nocy z 24 na 25 marca 1944 r. z planowanych i przygotowanych 200 jeńców tunelem wydostało się 80; czterech ostatnich złapał przy wyjściu wartownik, który nad ranem odkrył ucieczkę.
76 osób oddaliło się od obozu. W wyniku zarządzonej akcji poszukiwawczej Niemcy złapali 73 uciekinierów. Ucieczka w pełni powiodła się tylko trzem lotnikom. Byli to Norwegowie Per Bergsland i Jens Muller oraz Holender Bram van der Stok.
Na rozkaz Hitlera straconych zostało 50 uczestników ucieczki. Pochodzili z Wielkiej Brytanii, Kanady, RPA, Australii, Nowej Zelandii, Norwegii, Litwy, Belgii, Holandii, Francji, Czech, Grecji. Na liście rozstrzelanych znalazło się także sześciu Polaków.
Wydarzenie to nazwano Wielką Ucieczką. W 1963 roku powstał film fabularny z Charlesem Bronsonem i Stevem McQueenem, a w 1988 roku nakręcono "Wielką Ucieczkę II" z Christopherem Reeve'em. Powstało także wiele filmów dokumentalnych na ten temat. (PAP)
autorzy: Rafał Pogrzebny, Marcin Rynkiewicz
rpo/ mmd/ mhr/
