Minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak (C), przewodnik Piotr Oleńczak (L), były więzień Stanisław Łoniewski (P) z synem Piotrem (2P) zwiedzają Fort III Twierdzy Modlin w Pomiechówku. Fot. PAP/T. Gzell
Fort w Pomiechówku będzie miejscem pamięci o ofiarach niemieckiego terroru – poinformował w czwartek szef MON Mariusz Błaszczak. Powołał też zespół ekspertów, który zajmie się udokumentowaniem historii fortu, jako miejsca kaźni Polaków.
Szef MON zorganizował w czwartek konferencję prasową w Forcie w Pomiechówku. Ten należący obecnie do Agencji Mienia Wojskowego obiekt, podczas II wojny światowej był zaimprowizowanym obozem, w którym Niemcy więzili i mordowali Polaków.
Błaszczak podkreślił, że jest to "miejsce kaźni Polaków przez okupanta niemieckiego". "To miejsce jest szczególne, bo dopiero teraz odkrywana jest skala zbrodni dokonywanych przez Niemców na Polakach tu w Pomiechówku" - podkreślił. Jak wyjaśnił, z tego powodu podjął decyzję by Fort, dotychczas użytkowany przez wojsko, stał się miejscem pamięci.
"76 lat temu, 31 maja 1943 roku w tym miejscu dokonano egzekucji. Niemcy zamordowali 48 żołnierzy AK, zamordowali także posła na Sejm RP Juliana Łabędę. To są tylko niektóre z ofiar, które zginęły w tym miejscu. Z północnego Mazowsza byli masowo zwożeni ludzie, często elity miasteczek i wsi, i tu byli mordowani" - uzasadniał swoja decyzję. Przypomniał, że w okresie PRL-u upamiętnienie ofiar w tym miejscu było niemożliwe. "Teraz jest najwyższy czas, żeby oddać hołd tym, którzy zostali tu pomordowani" - mówił.
Szef MON podziękował społecznikom i lokalnym samorządowcom, którzy zaangażowali się w pracę upamiętnienia kaźni w Forcie w Pomiechówku. Poinformował też, że powołał zespół ekspertów, który również ma się tym zająć. W zespole pracować będą eksperci z Wojskowego Biura Historycznego, Centralnej Biblioteki Wojskowej i z Muzeum Wojska Polskiego.
Na czele tego zespołu stanął dr Piotr Oleński, z fundacji Fort III Pomiechówek, ekspert Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego, który "zajmował się zachowaniem pamięci o ofiarach kaźni w Pomiechówku". "Chciałbym, żeby to miejsce było poświęcone tym wszystkim, którzy zostali zamordowani tu w czasie II Wojny Światowej".
Błaszczak zaapelował do mieszkańców północnego Mazowsza, żeby przekazywali ekspertom wspomnienia i pamiątki o ofiarach kaźni. "Im więcej relacji, im więcej pamiątek, tym upamiętnienie ofiar II Wojny Światowej, okupanta niemieckiego, będzie pełniejsze" - podkreślił.
Dr Piotr Oleński ocenił, że Fort w Pomiechówku jako miejsce kaźni Polaków nie funkcjonuje w pamięci mieszkańców Mazowsza. "Przywrócimy tę pamięć, bo rodziny ofiar są rozsiane po całym świecie" - podkreślił. Zapewnił, że ma już udokumentowane 1600 ofiar, a może ich być nawet kilkanaście tysięcy. "Cieszę się, że minister powołał zespół, a jego prace ruszą. Jesteśmy już blisko celu" - powiedział.
Ministrowi Błaszczakowi towarzyszył Stanisław Łoniewski, który jako nastolatek był więziony przez Niemców w Forcie w Pomiechówku. Błaszczak podziękował mu za to, że swoją osobą daje świadectwo o tym miejscu. Podczas rozmowy z Łoniewskim Błaszczak przyznał, że w Forcie w Pomiechówku zginął jego wuj.
Jak informuje na swoich stronach internetowych Fundacja Fort III Pomiechówek obiekt, który ma być miejscem pamięci to jeden z fortów Twierdzy Modlin, wzniesiony w ramach budowy pierwszego pierścienia fortów w latach osiemdziesiątych XIX wieku. W trakcie kampanii wrześniowej 1939 r. Fort znajdował się na linii natarcia wojsk niemieckich. Był broniony przez 21 dni, aż do kapitulacji Twierdzy Modlin i nie został zdobyty - poddał się 29 września 1939 r.
W latach 1941–1945 pełnił funkcję obozu dla przesiedleńców (do czerwca 1941 r.), miejsca przetrzymywania Żydów (lipiec – sierpień 1941), więzienia karno–śledczego gestapo (1942-1945). W latach 1941-1945 istniało tu więzienie karno-śledcze gestapo.
Ten zabytkowy obiekt był wojskowym składem amunicji do 2006 r. Od jesieni 2018 r. teren Fortu jest miejscem badań Instytutu Pamięci Narodowej.(PAP)
autor: Krzysztof Kowalczyk
krz/ godl/
