Belkę z hebrajskim napisem, być może z końca XVIII w., znaleziono podczas rozbiórki starego domu w Komorowicach, peryferyjnej dzielnicy Bielska-Białej - podała w czwartek bielska Gmina Wyznaniowa Żydowska. Możliwe, że w tym miejscu mieściła się sala modlitw.
Szefowa Gminy Żydowskiej Dorota Wiewióra powiedziała PAP, że belka została już przewieziona do domu przedpogrzebowego na bielskim kirkucie. Zostanie poddana renowacji. W przyszłości będzie ją można oglądać.
Na belce stropowej znajduje się napis w języku hebrajskim: „I zbudował [Salomon] Szlomo [świątynię] dom i wykończył go”. Właściciel domu pokrył belkę grubą warstwą farby. Oznaczenia chronogramu nad literami - aby odczytać datę - są bardzo nieczytelne. „Nie wszystkie znaczki są pewne. Przypuszczalny przedział to okres między 1790 a 1860 r. Po odczyszczeniu belki z warstw farby okaże się dokładnie, jaka to jest data. Jednocześnie zakładamy, że belka jest autonomiczną częścią tego domu od początku, i że napis wykonano tuż po jego wybudowaniu” – podała Gmina.
Bielski historyk Jacek Proszyk, który bada m.in. losy miejscowej społeczności żydowskiej, podkreślił, że to jedyne takie znalezisko w rejonie. „Nie spotkałem się z takimi rzeczami, tym bardziej na prywatnych obiektach. To prawdopodobnie relikt z czasów, kiedy pod koniec XVIII w. Żydzi zostali wygnani z Białej i przenieśli się do okolicznych wsi. Prawdopodobnie w tym prywatnym domu powstała sala modlitw. Skoro został wybudowany i poświęcony, to znaczy, że nie było to zwykłe miejsce do mieszkania. Mogły tu być odprawiane nabożeństwa” – powiedział Proszyk.
Dom w Komorowicach w 1887 r. należał do Jakuba Blumenfelda. Odnosząc się do imienia na belce i nazwiska właściciela z II połowy XIX w. można wskazać, że na bielskim cmentarzu żydowskim spoczywa dwóch Salomonów Blumenfeldów. Jeden zmarł w 1877 r., a drugi - urodzony w 1830 r. - zmarł w 1911 r.
Pierwsze wzmianki o Żydach w Bielsku pochodzą z XVI w., jednak pierwszy ślad osadnictwa pochodzi z połowy XVII w., kiedy to wymienia się Żyda, który pełnił funkcję poborcy myta i pańskiego arendarza. W przededniu II wojny światowej społeczność żydowska stanowiła prawie 20 proc. liczącej ponad 25 tys. ludności miasta. W Białej pierwsi Żydzi pojawili się pod koniec XVII w. W 1939 r. obywatelami miasta było blisko 4 tys. Żydów, czyli ok. 13 proc. mieszkańców.
Bielski cmentarz żydowski założony został na terenie Aleksandrowic, obecnej dzielnicy miasta, w oparciu o zezwolenie uzyskane w 1849 r. Następnie został powiększony ok. 1880 r. Wówczas wzniesiony został dom przedpogrzebowy. Zdobią go polichromie będące perłą architektoniczną. W ostatnich latach był wielokrotnie wykorzystywany był jako miejsce wydarzeń kulturalnych. Odbywają się w nim spektakle, m.in. „Dziadów” Adama Mickiewicza, które wystawiono 31 października. Cmentarz jest także udostępniany zwiedzającym. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ wj/
