Lalkę z początków lat 20. XX w. w tradycyjnym stroju mieszczanki żywieckiej otrzymało Muzeum Miejskie w Żywcu. To drugi taki eksponat w zbiorach placówki; lalek powstało prawdopodobnie tylko kilka.
Kustosz Dorota Firlej poinformował, że lalka o imieniu Zosieńka, która obecnie wzbogaciła zbiory, ma na sobie strój panny. Charakterystyczną jego cechą jest biel. Figurka ma na sobie wszystkie tradycyjne elementy odzienia, m.in. koszulę z kryzą, gorset, spódnice, fartuch i szal.
Niedawno muzeum otrzymało podobną lalkę - Stasieńkę. Jest w stroju mężatki. Charakteryzuje się on tym, że niektóre jego części są kolorowe, a kobieta nosi na głowie czepek.
Obie lalki wykonały panny seminarzystki w szkole przy Zielonej. „Ten ciekawy pomysł, ubrania lalki w miniaturę stroju mieszczańskiego kobiecego z odtworzeniem wszystkich elementów, narodził się wśród grona uczennic i nauczycielek ze Stanisławą Matuszkówną na czele. Dbały one ze szczególną starannością o promocję i właściwą prezentację miejskiej tradycji – noszenia obywatelskiego stroju” – powiedziała Firlej.
Nie wiadomo dziś, ile lalek powstało. Prawdopodobnie było ich zaledwie kilka. "Pierwsza z nich w 1921 r. została przekazana do Stanów Zjednoczonych. Było to podziękowanie za dary, które napływały stamtąd do Żywca w czasie I wojny. Potem nasze mieszczki wpadły na pomysł, by lalkę obdarowywać zacne osoby. W 1929 r. otrzymał ją prezydent Ignacy Mościcki” – powiedziała Dorota Firlej.
Lalki przekazali Muzeum Miejskiemu Krystyna i Tadeusz Molińscy, których familia związana jest z piekarnią na żywieckim rynku od XIX w. „Stasieńka” przed wojną była elementem jej wystroju. Molińscy posiadali także korpus lalki, który został poddany renowacji. Tak powstała „Zosieńka”. Renowację przeprowadziły: konserwator dzieł sztuki z żywieckiego muzeum Małgorzata Mietlicka oraz Beata Bysko ze stowarzyszenia Asysta Żywiecka, która zajęła się strojem.
Lalki zobaczyć można na stałej wystawie „Historia i tradycja Żywca” w sali poświęconej strojom mieszczańskim.
Muzeum Miejskie mieści się w żywieckim Starym Zamku, którego historia sięga połowy XIV w. Jego pierwszymi właścicielami byli Komorowscy herbu Korczak. Dobra żywieckie nadał im król Kazimierz Jagiellończyk w 1467 r. Zamek później należał także do Wazów i Wielopolskich, a od połowy XIX w. do Habsburgów. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ itm
