W Opawie na Śląsku Czeskim zakończyła się trzydniowa konferencja dotycząca obrazu Polski i Polaków w mediach czeskich. Debaty pokazały, że o ocenach wciąż decydują nie informacje, a stereotypy – mówili naukowcy i praktycy.
Sesja zorganizowana w ramach Kongresu Czeskich Studiów Polonoznawczych zajmowała się m.in. resentymentami w historycznych stosunkach między Czechami i Polakami, czeskim spojrzeniem na Kościół katolicki w Polsce, było też miejsce na rozmowę o polskiej kuchni i fenomenie polskich ogródków działkowych widzianym oczami Czechów.
Zdaniem uczestników debat i ich słuchaczy - studentów Uniwersytetu Śląskiego w Opawie, decydujące w spojrzeniu na partnerów z drugiej strony granicy są stereotypy. To pojęcie i jego konsekwencje dla polsko-czeskich relacji nie było wprawdzie głównym tematem sesji, ale pojawiało się w każdej dyskusji. Temat stereotypów dominował np. w dyskusji o mediach, gdy podkreślano m.in., że „Czech to ten, który ma dystans do siebie i historii”, a „Polacy to romantycy, którzy jako jedyni mogli stworzyć kino moralnego niepokoju”.
Czesi poznają polską historię dzięki nowej serii wydawniczej
Publicysta Jirzi Penias m.in. zwrócił uwagę, że część prasowych relacji, dotyczących Polski, to wyraz „rozczarowania komentatorów, że wydarzenia w Polsce nie przebiegły zgodnie z ich wyobrażeniami”. Padały także uwagi, że wciąż siłą i wartością dziennikarstwa powinny pozostać relacje reporterskie, których w mediach czeskich często brakuje. Podkreślano, że w relacjach dotyczących przebiegu i wyników polskich wyborów w części czeskich mediów pojawiały informacje światowych agencji, uzupełniane jedynie wypowiedziami z polskich mediów, które nacechowane były politycznymi poglądami ich autorów.
Jednocześnie zauważano, że obecne wydarzenia w Polsce przyciągają większą uwagę czeskich mediów, mierzoną liczbą ich stałych korespondentów, niż czeskie w polskich mediach. „Coraz mniej dowiadujemy się o sobie i wciąż mniej o sobie wiemy” – mówi Penias, podkreślając znaczenie zmiany pokoleniowej w mediach. Zwracał uwagę na emocjonalną stronę swoich wizyt przed Stocznią Gdańską, które kontrastowały z pytaniem: "po co tam jechać?".
Sesji „Media – Historia – Społeczeństwo” na Uniwersytecie Śląskim w Opawie towarzyszył dodatkowy program, zorganizowany przez Instytut Polski w Pradze. „To przede wszystkim różne wystawy, dotyczące głównie historii polskiej lub polsko-czeskiej, która pojawia się w różnych miastach uniwersyteckich. To także maraton filmowy, który został tak sprofilowany, żeby opowiadał o wydarzeniach związanych z rocznicą upadku komunizmu” - mówił dyrektor Instytutu Polskiego w Pradze Maciej Ruczaj.
„Pepiki. Dramatyczne stulecie Czechów”
Ruczaj zwrócił także uwagę na konkurs imienia Mariana Szyjkowskiego (1883 – 1952), prekursora polonistyki w Pradze. Podkreślił, że konkurs przeznaczony jest dla studentów wszystkich kierunków, którzy zajmują się Polską. „Chcemy pokazywać, że zajmowanie się Polską ma sens i w ten sposób docierać do osób, które są Polską zainteresowane, które potrafią coś o Polsce powiedzieć, które rozumieją Polskę” – stwierdził dyrektor Instytutu Polskiego w Pradze.
Jeden z organizatorów konferencji dr. Ryszard Gładkiewicz z Uniwersytetu Wrocławskiego podkreślił w rozmowie z PAP, że pojęcie Kongresu Studiów Polonoznawczych zostało wymyślone przez samych badaczy. „Chodziło nam o szersze pojęcie niż polonistyka i takie, które kładłoby nacisk na interdyscyplinarność” – powiedział.
Zwrócił uwagę, że wśród polskich naukowców istnieje pojęcie „czechoznawstwa”, które także wykracza poza studia bohemistyczne. Podkreślił też, że Kongres Czechoznawstwa Polskiego zorganizowany w Polsce został na tyle pozytywnie przyjęty przez środowisko naukowe, że starano się stworzyć jego kontynuację w Czechach. Został zainaugurowany w Ołomuńcu latem br. Oficjalne zakończenie przewidziano na 21-22 listopada br. w Pradze.
W ramach kongresu w Opawie mówiono m.in. o "języku pogranicza i granicy w języku". Językoznawcy pytali, czy języki zbliżają się, czy oddalają od siebie. Debatowano też o granicach i pograniczach. Uwzględniano spojrzenia z punktu widzenia geografów, historyków, socjologów. Jak podkreślano interdyscyplinarne spotkania naukowców z Polski i Czech będą kontynuowane.
Z Opawy Piotr Górecki (PAP)
ptg/ zm/ kar/
