Zakończyła się budowa niewielkiego parku w Oświęcimiu, który upamiętni zniszczoną 29 listopada 1939 r. przez Niemców Wielką Synagogę, największą przed II wojną świątynię żydowską w mieście – podał dyrektor Centrum Żydowskiego w Oświęcimiu Tomasz Kuncewicz.
„Główne prace budowlane już się zakończyły. Chcemy jeszcze m.in. zainstalować wśród drzew kopię żyrandola, który wisiał w Wielkiej Synagodze. Oficjalne otwarcie parku zaplanowaliśmy na 28 listopada, dzień przed 80. rocznicą zniszczenia bożnicy” – powiedział Kuncewicz.
Jak wyjaśnił, przesunięcie wynika z faktu, że 29. wypada w piątek. Wówczas po zachodzie słońca rozpoczyna się szabat.
Dyrektor podkreślił, że park „jest wyrazem szacunku społeczności lokalnej miasta dla jego dziedzictwa wielowiekowej koegzystencji chrześcijańskich i żydowskich oświęcimian”. „Wielka Synagoga była najważniejszym żydowskim domem modlitwy w Oświęcimiu, wybudowanym wysiłkiem jego mieszkańców wyznania mojżeszowego. Chroniąc pamięć o niej nawiązujemy do najlepszych tradycji Polski otwartej, szanującej wszystkich obywateli - bez względu na ich pochodzenie, religię czy inne cechy tożsamości” – wyjaśnił.
Żyrandol z Wielkiej Synagogi zawisł w Centrum Żydowskim w Oświęcimiu
Park powstaje w miejscu, na którym do II wojny stała największa synagoga w Oświęcimiu. Teren należący do Centrum Żydowskiego był niezagospodarowany. W parku o synagodze będzie przypominać m.in. instalacja z historycznymi zdjęciami oraz informacjami na jej temat. Ustawione zostały ławki i wytyczone alejki. W miniony czwartek posadzono tu 2,5 tys. żonkili, które zakwitną wiosną.
Wielka Synagoga została wzniesiona na przełomie lat 60. i 70. XIX w., w miejscu poprzedniej bożnicy. Świątynię zniszczyli Niemcy podczas II wojny. W nocy z 29 na 30 listopada 1939 r. została spalona, a w 1941 r. pogorzelisko zostało rozebrane.
Oryginał żyrandola, którego kopia zawiśnie w parku, został odnaleziony podczas prac archeologicznych przeprowadzonych w 2004 r. w miejscu, które zajmowała bóżnica. Niedawno został on poddany renowacji i umieszczony w należącej do Centrum synagodze Lomdej Misznajot. To jedyna bożnica, która ocalała z wojennej pożogi.
Centrum Żydowskie w Oświęcimiu jest jedynym śladem po żydowskiej obecności w mieście, którego nazwę podczas wojny Niemcy zmienili na Auschwitz. Jego celem jest kultywowanie pamięci o żydowskich mieszkańcach, a także edukacja, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki Holokaustu i współczesnych zagrożeń związanych z nietolerancją. Pod jego auspicjami funkcjonuje centrum edukacyjne, muzeum i synagoga.
Pierwsi Żydzi zamieszkali w Oświęcimiu w początkach XVI w.; w 1939 r. stanowili ponad połowę mieszkańców 14-tysięcznego miasta. Po II wojnie do Oświęcimia powróciło 186 Żydów. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ pad/
