Celem przedsięwzięcia „Pamięć. Płock 1939” realizowanego przez Fundację Nobiscum, jest imienne upamiętnienie wszystkich Żydów mieszkających w tym mieście do II wojny światowej - udało się dotychczas ustalić ok. 6,2 tys. nazwisk. Wyniki prac archiwalnych zostaną zaprezentowane 1 marca.
„Na podstawie dokumentów, do których dotychczas udało się nam dotrzeć, jest to około 6 tysięcy 200 nazwisk płockich Żydów. Są to dane, które zostały już zweryfikowane i potwierdzone” – powiedział PAP prezes Fundacji Nobiscum Piotr Dąbrowski, informując o efektach dotychczasowych prac archiwalnych, których celem jest upamiętnienie dawnej płockiej społeczności żydowskiej.
Jak dodał Dąbrowski, źródła i publikowane dotąd wydawnictwa wspominają o liczbie około 9 tys. Żydów, którzy mieszkali w Płocku w latach 30. XX wieku. „Wiadomo jednak, że część płockich Żydów tuż po wybuchu II wojny światowej opuściła miasto, uciekając przed zbliżającymi się wojskami niemieckimi” – zaznaczył.
Prezes Fundacji Nobiscum podkreślił, że realizowany od września ubiegłego roku projekt „Pamięć. Płock 1939” będzie kontynuowany, zarówno w ramach dalszych kwerend archiwalnych, jak również dzięki przekazywanym tam informacjom, np. z archiwów rodzinnych. „Projekt jest oczywiście otwarty. Staramy się, żeby publikowane dane były dobrze udokumentowane” – powiedział.
Jak zapowiada Fundacja Nobiscum, audiowizualna prezentacja dotychczasowych efektów prac archiwalnych - które w ramach projektu „Pamięć. Płock 1939” prowadziła Gabriela Nowak-Dąbrowska - odbędzie się 1 marca w Płockiej Galerii Sztuki. Specjalne fotografie na potrzeby prezentacji wykonała Among Scratches. Premierze towarzyszyć będzie koncert zatytułowany „Zachor” w wykonaniu płockiego projektu 3kropki. Nazwiska płockich Żydów, którzy mieszkali w tym mieście do 1939 r., opublikowane zostaną jednocześnie na prowadzonej przez Fundację Nobiscum internetowej stronie JewishPlock.eu.
Płoccy Żydzi stanowili jedną z najstarszych społeczności żydowskich na ziemiach polskich. Tuż przed wybuchem II wojny światowej przygotowywali się do obchodów 700-lecia osiedlenia się w tym mieście. W 1939 r. Żydzi stanowili jedną trzecią mieszkańców Płocka. Holokaust przeżyli nieliczni. Ci, którzy powrócili do rodzinnego miasta po zakończeniu II wojny światowej, w większości wyemigrowali następnie z Polski, głównie w latach 50. i 60. XX wieku.
W maju 2019 r. Fundacja Nobiscum uruchomiła portal JewishPlock.eu, który – jak wówczas wyjaśniła – „w swym założeniu stanowić ma stale rosnące kompendium wiedzy o historii żydowskiej społeczności Płocka, ale także regionu”. Na portalu opublikowano m.in. ok. 300 reprodukcji fotografii i dokumentów, w tym pochodzących z rodzinnych archiwów potomków płockich Żydów, mieszkających obecnie np. w Izraelu i USA, które nie były wcześniej publikowane.
Ogłaszając we wrześniu 2019 r. projekt „Pamięć. Płock 1939”, Fundacja Nobiscum podkreśliła, że inspiracją dla tego przedsięwzięcia były podobne inicjatywy realizowane w innych miastach Polski, jak np. w Krościenku „Ludzie, nie liczby” Dariusza Popieli czy „Lublin. 43 tysiące” Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”. „Z około 9 tys. osób pochodzenia żydowskiego mieszkających w Płocku przed wybuchem II wojny światowej, ocalała zaledwie garstka. Mówiąc o tych mrocznych czasach posługujemy się liczbami, często zapominając, że stoją za nimi konkretni ludzie. Mężczyźni, kobiety i dzieci” - podkreślali wówczas autorzy projektu.
Fundacja Nobiscum powstała w Płocku w 2018 r. Dotychczas wydała m.in. dwie książki - przewodnik „Śladami płockich Żydów”, zawierający opisy i fotografie kilkudziesięciu miejsc sakralnych i pełniących ważne funkcje społeczne dawnej społeczności żydowskiej tego miasta oraz monografia „Okno na Kwiatka. Ulica Józefa Kwiatka w Płocku od początku XIX wieku do 1939 r.”, prezentująca jedną z najstarszych tamtejszych ulic, zarazem główną arterię dawnej dzielnicy żydowskiej, wraz z informacjami o poszczególnych nieruchomościach i ich mieszkańcach – autorką obu publikacji jest Gabriela Nowak-Dąbrowska.
Na początek marca planowana jest premiera kolejnego wydawnictwa Fundacji Nobiscum - „Tema. Wspomnienia z czasów Zagłady”. Publikacja zawiera relacje Temy Lichtensztajn (1918–2008), urodzonej w Warszawie, która w latach 30. XX wieku zamieszkała w Płocku, przeżyła Holokaust, a po II wojnie światowej wyemigrowała do USA. Książka jest wywiadem, jakiego bohaterka publikacji udzieliła w 1994 r. swemu wnukowi Joshui Newmanowi. (PAP)
mb/ pat/
