25. Dni Pamięci Żydów Galicyjskich Galicjaner Sztetl rozpoczną się w czwartek w Tarnowie. Ze względu na pandemię koronawirusa obchody będą skromniejsze – zabraknie m.in. popularnych koncertów pod Bimą, jedynym zachowanym fragmentem najstarszej synagogi.
Na czwartek 18 czerwca (26 Sivan 5780 r. wg kalendarza żydowskiego) pod Pomnikiem Zagłady na odnowionym cmentarzu żydowskim zaplanowano uroczystości upamiętniające tarnowskich Żydów.
Jak przypomniał Adam Bartosz, przewodniczący Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej, który jest współorganizatorem wydarzenia, to właśnie 26 Sivan 5702 r., czyli 11 czerwca 1942 r. Niemcy rozpoczęli systematyczną zagładę społeczności żydowskiej, której liczba oscylowała wówczas w okolicach 30 tys. mieszkańców Tarnowa.
„Zapraszamy naszych przyjaciół, tarnowian, którym bliska jest historia miasta, którym daleka jest niechęć do innych, do dzielenia nas na lepszych i gorszych, dla których inny wzbudza ciekawość, życzliwość, chęć poznania, zbliżenia, wyciągnięcia doń naszej ręki” - zaznaczył Bartosz.
W tym roku – wskazali organizatorzy – ze względu na panującą w kraju i na świecie sytuację epidemiczną zrezygnowano z bardzo popularnych wśród tarnowian i turystów koncertów pod Bimą, jedynym zachowanym obecnie fragmentem zniszczonej przez Niemców najstarszej, siedemnastowiecznej, tarnowskiej synagogi.
Według organizatorów Galicjaner Sztetl to jeden z największych festiwali żydowskich w Polsce. Pierwsza edycja miała miejsce w 1996 r. Głównym celem wydarzenia jest upamiętnienie dawnych mieszkańców i współtwórców kulturalnego, politycznego i społecznego oblicza dzisiejszej Małopolski.
Czerwcowe Dni Pamięci Żydów Galicyjskich organizuje Muzeum Okręgowe w Tarnowie we współpracy z tamtejszym Komitetem Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej.
Osadnicy żydowscy pojawili się na terenach dzisiejszego regionu tarnowskiego w średniowieczu. Pierwsze wzmianki o ich obecności pochodzą z 1445 r. Od początku zajmowali się handlem, zaczynając od zboża i sprowadzanego z Węgier i Rusi wina.
W okresie międzywojennym w XX w. w Tarnowie żyło 15,6 tys. Żydów, stanowiąc 42 proc. wszystkich mieszkańców. Niemcy po wkroczeniu do miasta w listopadzie 1939 r. spalili i wysadzili wszystkie synagogi oraz domy modlitwy, których było 40. Pierwsze wywózki Żydów do obozu koncentracyjnego Auschwitz nastąpiły w maju 1940 r. a w marcu 1941 r. powstało getto, w którym zamknięto ok. 40 tys. osób z Tarnowa, okolic oraz z zagranicy. Część z nich została zamordowana podczas likwidacji getta we wrześniu 1943 r., a pozostali wywiezieni do obozów koncentracyjnych.
Jedynym zachowanym obecnie fragmentem zniszczonej przez Niemców najstarszej, siedemnastowiecznej, tarnowskiej synagogi jest Bima, czyli podwyższenie, z którego odczytywana jest Tora.(PAP)
autor: Rafał Grzyb
rgr/ pat/
