Wystawa "Jan Karski. Człowiek wolności". Fot. PAP/P. Supernak
Wystawa poświęcona postaci emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego Jana Karskiego będzie prezentowana od wtorku w głównym gmachu Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku. Wystawa wpisuje się w obchody przypadającego na 27 stycznia Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu.
Na ekspozycji "Jan Karski. Człowiek wolności" znajdą się 22 anglojęzyczne plansze opisujące życie Jana Karskiego - od lat spędzonych w rodzinnej Łodzi poprzez studia, czas wojny, kiedy to podjął próbę poinformowania świata o zagładzie Żydów, aż po jego działalność powojenną.
Wystawa do 18 lutego będzie prezentowana w głównym gmachu Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku i wpisuje się w obchody ustanowionego 27 stycznia - Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Przewodni temat tegorocznych obchodów to Rescue during the Holocaust: The Courage to Care ("Ratunek w czasie Holokaustu: odwaga, by pomóc") - poinformowała w poniedziałek PAP Justyna Tomaszewska z Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.
Autorką scenariusza wystawy jest dyrektor łódzkiego Centrum Dialogu Joanna Podolska. Organizatorem głównym jest Muzeum Historii Polski, współorganizatorami Centrum Dialogu, Muzeum Miasta Łodzi, Narodowe Archiwum Cyfrowe, a mecenasem wystawy – Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W przyszłym roku przypada 100. rocznica urodzin legendarnego kuriera.
Prof. Jan Karski (właściwie Jan Kozielewski) urodził się 24 kwietnia 1914 r. w Łodzi w katolickiej rodzinie. Po studiach prawniczych podjął pracę w dyplomacji. Po wybuchu wojny trafił do niewoli, jednak udało mu się zbiec i podjąć działalność konspiracyjną. Pełnił obowiązki politycznego emisariusza władz Polskiego Państwa Podziemnego.
W 1942 r. pod pseudonimem Jan Karski wyruszył z misją do Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Jednym z jego głównych zadań było poinformowanie aliantów o tragicznej sytuacji ludności żydowskiej pod okupacją niemiecką. W przebraniu dwukrotnie wchodził do warszawskiego getta oraz do obozu tranzytowego dla Żydów w Izbicy, który był ostatnim etapem przed obozem zagłady w Bełżcu.
Karski spisał relację jako naoczny świadek eksterminacji Żydów, a gen. Sikorski przekazał ją rządom Anglii i USA. Polski kurier wielokrotnie osobiście apelował o ratunek dla Żydów, m.in. w lipcu 1943 roku został przyjęty przez ówczesnego prezydenta USA Franklina Roosevelta. Jednak jego dramatyczne apele nie przyniosły rezultatów - większość nie dowierzała jego doniesieniom lub je ignorowała.
Po wojnie Karski osiedlił się w Stanach Zjednoczonych, gdzie od 1952 roku był profesorem Uniwersytetu Georgetown w Waszyngtonie i przez 40 lat wykładał na Wydziale Służby Zagranicznej. Wśród jego studentów był m.in. przyszły prezydent Bill Clinton. W 1982 roku Karski został odznaczony izraelskim tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, a w 1994 roku otrzymał honorowe obywatelstwo Izraela. Za swoją działalność został uhonorowany najwyższymi odznaczeniami państwowymi: polskim Orderem Orła Białego i pośmiertnie amerykańskim Medalem Wolności. Doktoratami honoris causa uhonorowało go osiem uczelni - amerykańskich i polskich.
Sam ustanowił w 1992 roku nagrodę im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej, której administrowanie powierzono Żydowskiemu Instytutowi Naukowemu YIVO w Nowym Jorku. Przyznawana jest corocznie autorom publikacji przedstawiających wkład Żydów polskich w kulturę polską. Dwa miesiące przed śmiercią Jan Karski otrzymał w Łodzi tytuł Honorowego Obywatela Miasta. Zmarł 13 lipca 2000 roku w Waszyngtonie. (PAP)
szu/ hes/ bk/
