W Domu Kultury Polskiej w Wilnie (DKP) od poniedziałku można obejrzeć wystawę „Media Polskie na Litwie 1944-2020”, prezentującą kilkadziesiąt polskich tytułów, które w ciągu ostatnich blisko 80 lat były elementem polskiej tożsamości w tym kraju.
„Dużo mówimy o polskich mediach na Litwie, ale nikt dotychczas nie wpadł na pomysł przygotowania takiego przeglądu” - zauważyła w rozmowie z PAP Bożena Mieżonis, koordynator projektów kulturalnych w DKP.
Na wystawie, eksponowanej w 30 gablotach, przeważają tytuły gazet z okresu radzieckiego: „Szlakiem Stalina”, „Iskry Leninowskie”, „Człowiek Pracy”, ale - jak wskazała Mieżonis, „celem nie było dokonywanie oceny tej prasy”. „Chcieliśmy pokazać, jak dużo było polskich tytułów, jakie było znaczenie języka polskiego na Litwie przez te lata i być może zainspirowanie kogoś do głębszej analizy tematu” - wyjaśniła.
„Polska prasa na Litwie okresu radzieckiego kojarzy się głównie z dziennikiem +Czerwony Sztandar+, który zaczął się ukazywać w 1953 roku, a w 1990 roku zmienił nazwę na +Kurier Wileński+ i ukazuje się do dziś” - powiedział PAP wileński dziennikarz Antoni Radczenko, który przygotował wystawę. Podkreślił, że „pierwsza polska gazeta (w okresie, gdy Wileńszczyzna przestała należeć do Polski – PAP) ukazała się tuż po wkroczeniu do Wilna Armii Czerwonej w 1944 roku i to była +Prawda Wileńska+, a jej autorami byli nie tylko przedwojenni komuniści, ale też współpracownicy konserwatywnego +Słowa+, czy +Kuriera Wileńskiego+, pism, które ukazywały się w Wilnie w okresie międzywojennym".
Radczenko zauważył, że najwięcej polskich tytułów medialnych na Litwie było w latach 1949-1954. W tym czasie w celach propagandowych każdy kołchoz, czy sowchoz miał swoją gazetę. „Trudno to nazwać polską prasą, to były tłumaczenia z języka rosyjskiego, litewskiego” - zaznaczył autor wystawy, dodając, że „fakt ten wskazuje na siłę języka polskiego na Litwie w tamtych czasach”.
Po upadku Związku Radzieckiego i odzyskaniu przez Litwę niepodległości, na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego wieku zaczęły powstawać nowe polskie tytuły - „Nasza Gazeta” - organ Związku Polaków na Litwie, pierwsze niezależne pismo, wspierające niepodległość kraju „Znad Wilii”, miesięcznik katolicki „Spotkania”; powstały polska rozgłośnia Radio Znad Wilii oraz polskie portale.
„Dzisiaj Polacy na Litwie mają naprawdę dużo tytułów medialnych. Nie wiem, czy któraś mniejszość narodowa w jakimś kraju może się pochwalić taką liczbą” - powiedział Radczenko. Wskazał jednak, że w odróżnieniu od okresu powojennego i radzieckiego, obecnie na Litwie „nie wystarcza odbiorców polskiego słowa”.
„Albo nie potrafimy dotrzeć do czytelników, słuchaczy, widzów, albo w dobie obecnej język polski z przestrzeni medialnej wypycha język litewski, rosyjski, angielski” - zauważył Radczenko.
Wystawa „Media Polskie na Litwie 1944-2020”, która powstała przy wsparciu finansowym Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP w ramach wsparcia Polonii i Polaków za granicą, jest też dostępna w internecie na stronie Domu Kultury Polskiej w Wilnie.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ mal/
