Litewski Sejm uczcił we wtorek 150. rocznicę powstania styczniowego, które - według współczesnej litewskiej historiografii - zrodziło idę niepodległego państwa litewskiego. „Litwini i Polacy w tym powstaniu po raz ostatni wspólnie walczyli przeciwko wspólnemu wrogowi” - podkreślił podczas uroczystego posiedzenia Sejmu zastępca dyrektora Instytutu Litwy Darius Staliunas. Dodał, że „przez następne stulecie częściej broń kierowaliśmy przeciwko sobie”.
„Po powstaniu styczniowym historyczne więzi Litwinów i Polaków stopniowo zanikały. (…)To był nowy etap – początek odrodzenia narodowego” - powiedział z kolei poseł Arvydas Anuszauskas.
„Litwini i Polacy w tym powstaniu po raz ostatni wspólnie walczyli przeciwko wspólnemu wrogowi” - podkreślił podczas uroczystego posiedzenia Sejmu zastępca dyrektora Instytutu Litwy Darius Staliunas. Dodał, że „przez następne stulecie częściej broń kierowaliśmy przeciwko sobie”.
Podczas wtorkowego posiedzenia Sejmu minutą ciszy uczczono pamięć powstańców. W imieniu Sejmu złożono kwiaty na Placu Łukiskim, gdzie straceni zostali przywódcy powstania styczniowego na Litwie Konstanty Kalinowski i Zygmunt Sierakowski, a także na dziedzińcu Muzeum Sztuki Stosowanej przy tablicy upamiętniającej powstanie styczniowe. Muzeum znajduje się w budynku dawnego arsenału, gdzie w drugiej połowie XIX w. mieściły się koszary wojska carskiego.
Formalnie Litwa do powstania styczniowego przyłączyła się 1 lutego 1863 r., a walki powstańcze na jej terenie rozpoczęły się 20 marca. Według litewskich historyków w powstaniu styczniowym na Litwie, znanym tu jako powstanie 1863 roku, brało udział około 70 tys. ludzi, z czego około 6 tys. zginęło. Po stłumieniu powstania na Litwie władze carskie skonfiskowały blisko 2 tys. dworów.
Rok 2013 został ogłoszony na Litwie, podobnie jak w Polsce, Rokiem Powstania Styczniowego. Obchody rocznicowe zainaugurowano tu otwarciem w styczniu wystawy prac Artura Grottgera, pochodzących ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie. Wybito też monetę pamiątkową, a rządowy program obchodów przewiduje jeszcze wydanie okolicznościowego znaczka, produkcję filmu dokumentalnego o wydarzeniach lat 1863-1864, a także przygotowanie specjalnego programu edukacyjnego w litewskiej telewizji.
Z inicjatywy ambasady RP w Wilnie i przy współpracy z Instytutem Polskim ukazało się specjalne dwujęzyczne, polsko-litewskie wydanie numeru czasopisma "Mówią Wieki" poświęcone powstaniu. Odbędzie się też konferencja z udziałem naukowców z Litwy, Polski i Białorusi.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ ala/
