Wręczono nagrody honorowe IPN „Świadek historii”

"Dzięki waszej aktywności łańcuch pokoleń będzie miał następne ogniwo” – podkreślił podczas uroczystości prezes IPN Jarosław Szarek.

Wręczenie nagród odbyło się w ogrodzie Muzeum Archeologicznego, a odebrały je osoby wyróżnione w ubiegłym roku. Prezes IPN, przemawiając podczas uroczystości, nawiązał do znaczenia miejsca, z którego roztacza się widok na katedrę i Zamek Królewski na Wawelu.

"W naszej historii były zwycięstwa i upadki. Upadki sprowadzone na nas przez potężnych sąsiadów, ale też upadki zawinione przez nas samych" - mówił Szarek.

Przypomniał, że w budynku muzeum w czasach zaborów mieściło się więzienie św. Michała. "Przez to miejsce, przez pokolenia, przechodzili wszyscy ci, którzy nie pogodzili się z tym, że Polski nie ma na mapie, że nie ma Polski niepodległej" - wskazał prezes Instytutu. Dodał, że także po II wojnie światowej wiele osób było więzionych i torturowanych w setkach podobnych miejsc w kraju. "Ale była też wola walki" - podkreślił.

Odnosząc się do życiorysów nagrodzonych osób Szarek podkreślił, że są one "bogate pracą i służbą dla Polski".

"Miałem wrażenie, że kiedyś, gdzieś już te życiorysy czytałem, że je znam, że coś mi przypominają. Takie życiorysy jak państwa, to życiorysy naszych przodków, którzy - tak jak wy - służyli Polsce. Okupantowi zawsze chodziło o to, żeby przerwać ten ciąg pokoleń. Dzięki waszej aktywności nie tylko się to nie udało, ale ten łańcuch będzie miał następne ogniwo" - zapewnił prezes IPN.

"Świadek Historii" to wyróżnienie honorowe, przyznane jest raz w roku instytucjom, organizacjom i osobom fizycznym szczególnie zasłużonym dla upamiętniania historii narodu oraz wspierającym IPN w działalności edukacyjnej, naukowej wydawniczej w poszczególnych regionach kraju. Nagrodę przyznaje kapituła, której przewodniczy prezes IPN. "Świadek Historii" uzupełnia ogólnopolską nagrodę IPN "Kustosz Pamięci Narodowej".

Wśród uhonorowanych znalazł się płk Janusz Sermanowicz "Dyzma", który od 1942 r. był żołnierzem z obwodu AK Skarżysko-Kamienna, kolporterem prasy podziemnej i łącznikiem cichociemnego mjr. Stanisława Krzymowskiego "Kostki". Od 1944 r. służył w II batalionie 3. Pułku Piechoty Legionów AK por. Antoniego Hedy "Szarego". Wziął udział m.in. w akcji na więzienie w Końskich, akcji w Wólce Plebańskiej. Brał udział w Akcji "Burza". Po rozwiązaniu AK – 19 styczniu 1945 r. pozostał w konspiracji. Działał w Zrzeszeniu "Wolność i Niezawisłość". Ujawnił się dopiero 27 kwietnia 1947 r. Służbę zakończył w I stopniu plutonowego podchorążego.

Kolejny z wyróżnionych to Jacek Smagowicz, który wchodzi w skład Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przy krakowskim oddziale IPN oraz Wojewódzkiej Rady Konsultacyjnej ds. działaczy opozycji antykomunistycznej oraz osób represjonowanych z powodów politycznych w Krakowie. Działalność opozycyjną rozpoczął w 1968 r. Został zatrzymany po akcji ulotkowej potępiającej interwencję w Czechosłowacji. W 1977 r. uczestniczył w Czarnym Marszu po śmierci Stanisława Pyjasa. Kolportował pismo bezdebitowe "Robotnik", zakładał Wolne Związki Zawodowe w krakowskim "Polmozbycie". Za strajk przeciw wprowadzeniu stanu wojennego został wyrzucony z pracy i internowany. Działacz małopolskiej "Solidarności", członek Komitetu Opieki nad Miejscami Zbrodni Komunizmu, pierwszy przewodniczący Komitetu Budowy Symbolicznej Mogiły – Pomnika Ofiar Komunizmu. Od 2016 r. członek Stowarzyszenia im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego oraz Stowarzyszenia „Wolność i Niezawisłość”. W 2016 r. założył krakowską Chorągiew Zakonu Rycerzy Jana Pawła II.

Nagrodę przyznano także Jerzemu Gizie - nauczycielowi, dyrektorowi Zespołu Szkół Społecznych nr 1 w Krakowie, publicyście historycznemu i działaczowi społecznemu. Był on m.in. współpracownikiem ostatniego prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego, a także współpracownikiem działaczy niepodległościowych i podziemnej "Solidarności".

Doceniona została także Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Radomiu. Jak podkreślił IPN, tamtejsi leśnicy każdego roku są organizatorami lub współorganizatorami uroczystości patriotycznych i religijnych, upamiętniających wydarzenia historyczne, m.in. uroczystości na Wykusie w Górach Świętokrzyskich i w Michniowie. Ponadto "dbają o kultywowanie pamięci historycznej o wydarzeniach i postaciach, które wpisały się w dzieje Polski".

Instytut uznał też zasługi dr Marii Żychowskiej - harcerki, historyka, archiwistki, wieloletniej kierowniczki oddziału Archiwum Państwowego w Tarnowie. W latach 1957-1964, jako drużynowa 10. Tarnowskiej Drużyny Harcerek im. Partyzantów AK Oddziału "Regina II" wydatnie "przyczyniła się do odnowy idei harcerstwa i zaszczepiła ją wielu młodym ludziom". Została odznaczona również medalem papieskim Ecclesia et Pontifice, Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski.(PAP)

autor: Małgorzata Wosion

wos/ pat/