Warszawa, 29.06.2021. Prezes IPN Jarosław Szarek podczas uroczystości wręczenia nagród IPN „Kustosz Pamięci Narodowej", na Zamku Królewskim w Warszawie. Fot. PAP/M. Marek
Na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się we wtorek uroczystość wręczenia nagrody IPN „Kustosz Pamięci Narodowej”. W tym roku za upamiętnianie historii narodu polskiego z lat 1939-1989 otrzymali ją Jerzy Giza, Czesław Nowak, ks. Władysław Palmowski, redemptoryści z Radia Maryja i Muzeum Polskie w Ameryce.
Prezes IPN Jarosław Szarek dziękując laureatom za ich pracę, a także składając im hołd, podkreślił, że ich służba Rzeczypospolitej wiązała się z wyborem wartości - potwierdzonym codzienną pracą na rzecz polskiego dziedzictwa. "Od powodzenia tej pracy, wierności tym wartościom, które niesiecie, zależy przyszłość Polski" - zaznaczył.
Przedstawiając działalność tegorocznych laureatów: Jerzego Gizy, Czesława Nowaka, ks. Władysława Palmowskiego, redemptorystów tworzących Radio Maryja oraz Muzeum Polskiego w Ameryce prezes IPN przypomniał m.in. strajk podjęty przez załogę kopalni "Piast" w Bieruniu po wprowadzeniu stanu wojennego i wiersz, który wówczas napisano: "Wyjeżdżajcie już chłopcy od +Piasta+ (...), Złota klatka wyniesie Was w górę".
Redemptoryści tworzący Radio Maryja wśród laureatów nagrody IPN „Kustosz Pamięci Narodowej”
"Dzisiaj ta złota klatka jest pełna. Jest wielka rzesza naszych rodaków, która chciałby do tej klatki wsiąść. Tłum zbiera się przed tą klatką, złotą klatką, tylko w którą stronę ta klatka powiedzie? W dół czy w górę? Wy do tej złotej klatki nigdy nie wsiedliście" - mówił do laureatów Szarek.
W uroczystości wręczenia nagród, podczas której odczytano listy okolicznościowe od prezydenta Andrzeja Dudy, marszałek Sejmu Elżbiety Witek i premiera Mateusza Morawieckiego, wzięli udział przedstawiciele władz państwowych, m.in. Sejmu, MKDNiS i Najwyższej Izby Kontroli. Obecni byli także weterani II wojny światowej; komendantka Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet, także działaczka społeczna Maria Mirecka-Loryś oraz sędzia Bogusław Nizieński - weteran Armii Krajowej i Narodowej Organizacji Wojskowej; w latach 1999-2004 Rzecznik Interesu Publicznego i kawaler Orderu Orła Białego.
"Zachowanie pamięci jest warunkiem trwania narodu, to właśnie wspólna pamięć jest tym, co nas łączy, co buduje naszą tożsamość i pozwala określać kierunki, w jakich chcemy podążać w przyszłości" - napisał prezydent Andrzej Duda. Marszałek Sejmu Elżbieta Witek zwróciła z kolei uwagę, że "niezbywalnym obowiązkiem wobec przeszłości i jej bohaterów jest upowszechnienie wiedzy tak, żeby zapadła głęboko w zbiorową świadomość". Premier Mateusz Morawiecki gratulując laureatom podkreślił w liście, że pielęgnowanie przez nich pamięci jest "żywym źródłem siły wskazującym nowe drogi działania".
Wręczono nagrody honorowe IPN „Świadek historii”
Tegoroczni laureaci to pedagog, publicysta i działacz społeczny Jerzy Giza z Nowego Sącza; działacz Solidarności represjonowany przez władze PRL Czesław Nowak, który był jednym z organizatorów strajków w Gdańsku w latach PRL-u, ks. Władysław Palmowski - kapelan Solidarności i osób represjonowanych w stanie wojennym w Nowej Hucie w Krakowie, redemptoryści tworzący Radio Maryja, którzy - jak podkreślił IPN - "nie ustają w utrwalaniu pamięci o bohaterstwie Polaków w czasie II wojny światowej" oraz działające od 1935 r. Muzeum Polskie w Ameryce - jedna z najstarszych organizacji polonijnych w Stanach Zjednoczonych.
W czasie uroczystości uhonorowani zostali również laureaci "Kustosza" z 2020 r. (gala wręczenia nagród nie odbyła się wówczas z powodu epidemii): Kazimierz Cholewa - działacz Solidarności i wieloletni prezes Towarzystwa Parku im. dr H. Jordana w Krakowie; Wasyl Haniewicz - mieszkaniec Tomska i popularyzator historii Polaków na Syberii, zmarły w ubiegłym roku rzeźbiarz Andrzej Pityński - twórca znanego Pomnika Katyńskiego w Jersey City w USA, Wojciech Ziembiński - działacz opozycji antykomunistycznej, inicjator budowy Pomnika Poległym i Pomordowanym na Wschodzie, a także austriacki Komitet Pamięci Gusen.
Nagroda "Kustosz Pamięci Narodowej" przyznawana jest od 2002 r. osobom i instytucjom za upamiętnianie dziejów Polaków z lat 1939-89, a także za działalność publiczną zbieżną z misją IPN. Instytut podkreśla, że wyróżnienie to ma m.in. chronić wartości, dzięki którym Polska przetrwała przez lata zniewolenia. Pomysłodawcą nagrody, która w tym roku przyznana została po raz dwudziesty, był historyk Janusz Kurtyka, prezes IPN w latach 2005-10.
W 2019 r. nagrody wręczono Wandzie Półtawskiej, Januszowi Horoszkiewiczowi, Markowi Strokowi, Polskiemu Towarzystwu Opieki nad Grobami Wojskowymi we Lwowie, oraz - pośmiertnie - Ryszardowi Kaczorowskiemu, ostatniemu prezydentowi RP na uchodźstwie. W ubiegłych latach laureatami zostali m.in. Władysław Bartoszewski, gen. Janusz Brochwicz-Lewiński "Gryf", Paweł Jasienica, prezydent Lech Kaczyński, Janusz Krupski, rosyjskie stowarzyszenie "Memoriał", a także Tomasz Merta, Zofia i Zbigniew Romaszewscy, historyk prof. Tomasz Strzembosz, Studium Polski Podziemnej, Oleg Zakirow i Związek Sybiraków. (PAP)
nno/ dki/
