W czwartek 30 września w Warszawie odbędzie się odsłonięcie tablicy upamiętniającej Annę Kostewicz, ofiarę niemieckiego nalotu z 13 września 1939 r., oraz amerykańskiego reportera Juliena Bryana. Tablica została ufundowana przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN.
Julien Bryan, jedyny zagraniczny dziennikarz będącego w Warszawie w czasie oblężenia miasta we wrześniu 1939 r., używał kamery filmowej i aparatu fotograficznego aby udokumentować rozgrywające się na jego oczach wydarzeania. Niemal całość materiałów pokazujących walki i dramat ludności cywilnej powstała dzięki Bryanowi. Przez Polskie Radio apelował do prezydenta USA Franklina Roosevelta o pomoc dla warszawskich cywili, którzy stali się celem dla niemieckich bombowców: "Ameryka musi działać. Musi pomóc. Musi domagać się powstrzymania tej najbardziej przerażającej rzezi naszych czasów. 130 milionów Amerykanów, prosimy was w imię przyzwoitości, sprawiedliwości i wartości chrześcijańskich, abyście przybyli z pomocą temu jakże dzielnemu narodowi polskiemu".
Za radą władz Warszawy, 21 września 1939 roku wykorzystał możliwość ewakuacji z płonącej stolicy, zabierając ze sobą bogaty materiał dokumentujący życie ludności cywilnej w walczącym mieście. Zdjęcia Warszawy, ilustrujące artykuły jego autorstwa, znalazły się w grudniu 1939 roku na okładkach amerykańskich magazynów "Look" oraz "Life". Wiosną 1940 r. odbyła się premiera filmu dokumentalnego "Siege", a na rynek trafił album o tym samym tytule z obszerną relacją Bryana. Szacuje się, że kilkunastominutowy film mogło obejrzeć czterdzieści milionów Amerykanów i dwieście milionów widzów na całym świecie.
13 września 1939 r. Bryan wykonał jedno z najbardziej przejmujących zdjęć z okresu oblężenia Warszawy. Czternastoletnia Anna Kostewicz zbierała ziemniaki na polu obok cmentarza na Powązkach. Tam zginęła w wyniku ostrzału z karabinów maszynowych niemieckiego samolotu. Kilka minut po tragedii na miejsce przybył Julien Bryan w towarzystwie dwóch oficerów. W tym samym czasie przybiegła młodsza o dwa lata siostra Anny - Kazimiera. "Dziewczynka spojrzała na nas oszołomiona. Objąłem ją ramieniem i usiłowałem pocieszyć. Płakała. Ja również płakałem, tak samo jak dwaj polscy oficerowie, którzy mi towarzyszyli. Co mogliśmy my, co mógł ktokolwiek inny powiedzieć temu dziecku?" – wspominał po latach Bryan. Do Polski powrócił po raz pierwszy w 1958 r. Wówczas spotkał się bohaterką swojego zdjęcia.
Kazimiera Kostewicz zmarła 28 sierpnia 2020 r. Została pochowana na Powązkach.
Uroczystość rozpocznie się o godzinie 12.00, przy budynku Komendy Głównej Żandarmerii Wojskowej, ul. Jana Ostroroga 35 w Warszawie. (PAP)
Autor: Michał Szukała
szuk/
