Żołnierze AK podczas akcji „Burza” w Lublinie, lipiec 1944. Źródło: www.wikipedia.org
W poniedziałek mija 80 lat od powstania Armii Krajowej – największej podziemnej armii w okupowanej przez Niemców Europie. Z tej okazji m.in. w Warszawie, Gdańsku i Krakowie odbędą się apele pamięci, wystawy plenerowe, konkursy oraz uroczystości wręczenia medali dla zasłużonych żołnierzy.
14 lutego 1942 r. z rozkazu Naczelnego Wodza generała Władysława Sikorskiego, istniejący dotychczas Związek Walki Zbrojnej (ZWZ) - zbrojne struktury Polskiego Państwa Podziemnego, został przemianowany na Armię Krajową (AK). Z tej okazji w poniedziałek w całym kraju odbywać się będą uroczystości rocznicowe.
W Warszawie o godz. 8.30 prezydent RP Andrzej Duda złoży wiązanki na grobach dowódców ZWZ i AK na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Następnie o godz. 10 minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak złoży kwiaty przed pomnikami Komendanta Głównego AK gen. Stefana Roweckiego "Grota", Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej. O godz. 10.30 w tym samym miejscu kwiaty w imieniu Marszałka Senatu prof. Tomasza Grodzkiego złoży zastępca szefa kancelarii Senatu dr Karolina Zioło-Pużuk.
81 lat temu Związek Walki Zbrojnej przekształcono w Armię Krajową
O godz. 12 szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych minister Jan Józef Kasprzyk weźmie udział w uroczystościach upamiętniających 80. rocznicę powstania Armii Krajowej przed tablicą upamiętniającą Komendanta Głównego AK gen. Stefana Roweckiego "Grota".
Również o godz. 12 w Archiwum Akt Nowych (AAN) odbędzie się konferencja prasowa połączona z pokazem wyjątkowych, oryginalnych archiwaliów AK. Wydarzenie będzie połączone z przekazaniem do zasobu AAN materiałów archiwalnych po mjr. Witoldzie Kitkiewiczu ps. "Marian", dowódcy Radzymińskiego Obwodu Armii Krajowej "Rajski Ptak".
O godz. 13 w Muzeum Narodowym w Warszawie ogłoszone zostaną wyniki ogólnopolskiego konkursu fotograficznego "Baczyński bez filtra". W wydarzeniu wezmą udział m.in.: minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński oraz prezes Zarządu PGE Polskiej Grupy Energetycznej Wojciech Dąbrowski.
Również o godz. 13 w siedzibie MON minister Mariusz Błaszczak weźmie udział w uroczystości wręczenia medali i wyróżnień dla zasłużonych żołnierzy.
Tego samego dnia na Targu Węglowym w Gdańsku (między Bramą Wyżynną a Katownią) o godz. 10 odbędzie się wernisaż najnowszej wystawy edukacyjnej IPN Gdańsk "Polskie Państwo Podziemne na Pomorzu 1939-1945". W wydarzeniu wezmą udział m.in. wojewoda pomorski Dariusz Drelich oraz dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku dr Paweł Warot.
W Krakowie na pl. Szczepańskim o godz. 12 nastąpi otwarcie wystawy plenerowej IPN "Armia Krajowa" z udziałem prezesa IPN dr. Karola Nawrockiego.
Na pamiątkę 80. rocznicy powstania AK minister obrony narodowej polecił, aby od 13 lutego do końca roku na każdej uroczystej przysiędze wojskowej odczytywano rotę historycznej przysięgi żołnierzy AK. W ramach akcji "Żołnierska Pamięć" porządkowane są cmentarze oraz mogiły dowódców i żołnierzy Armii Krajowej, a w garnizonach w całej Polsce odbędą się uroczyste zbiórki i Apele Pamięci.
Od 11 lutego na Krakowskim Przedmieściu 64 prezentowana jest wystawa "Siły Zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego". Ekspozycję plenerową można też oglądać od 13 lutego przed budynkiem Dowództwa Garnizonu Warszawa.
14 lutego MON ogłosi konkurs pod hasłem "Wdzięczni Bohaterom – Żołnierzom Armii Krajowej", którego celem jest realne wsparcie żołnierzy AK w codziennym życiu - m.in. pomoc pielęgnacyjna, realizacja zakupów pierwszej potrzeby, zapewnienie transportu do lekarza, na spotkania i groby współtowarzyszy broni.
Ruszy również internetowa akcja "Z miłości do Ojczyzny", która przybliży młodemu pokoleniu motywacje do walki i życiowe przesłania żyjących bohaterów AK.
Kalendarium Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej
ZWZ-AK jest uważana za największe i najlepiej zorganizowane podziemne wojsko działające w okupowanej przez Niemców Europie. W skład AK weszło ok. 200 organizacji wojskowych, działających pod okupacją niemiecką i sowiecką. Kluczowym momentem walki Armii Krajowej była akcja "Burza".
Początkiem Polskiego Państwa Podziemnego była konspiracyjna organizacja Służba Zwycięstwu Polski (SZP), zawiązana w nocy z 26 na 27 września 1939 r. przez grupę wyższych rangą oficerów z gen. Michałem Karaszewiczem-Tokarzewskim, przy współudziale prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego.
13 listopada 1939 r., decyzją polskiego rządu we Francji, SZP przemianowano na Związek Walki Zbrojnej. Kierował nim z Francji – jako minister ds. kraju – gen. Kazimierz Sosnkowski. Dowódcą krajowym został, awansowany na generała brygady – Stefan Rowecki "Grot". ZWZ rozbudowywał swoje struktury i tworzył podziemne wojsko, pracował nad scalaniem organizacji konspiracyjnych, zajmował się szkoleniem kadr i gromadzeniem broni, prowadził działalność propagandową i podejmował akcje sabotażowo-dywersyjne, organizował wywiad i kontrwywiad, przeciwdziałał niemieckiemu terrorowi. Tworzył podstawy organizacyjne i kadrowe dla przyszłego powstania zbrojnego.
14 lutego 1942 r. premier RP gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz przekształcenia Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową. AK była konspiracyjną organizacją wojskową stanowiącą integralną część Sił Zbrojnych RP. Podlegała Naczelnemu Wodzowi i Rządowi Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. W zamierzeniach rządu miała być organizacją ogólnonarodową, ponadpartyjną, a jej Komendant Główny - jedynym, upełnomocnionym przez rząd dowódcą krajowej siły zbrojnej. Głównym zadaniem AK było prowadzenie walki o odzyskanie niepodległości przez organizowanie i prowadzenie samoobrony oraz przygotowanie armii podziemnej na okres powstania powszechnego, które miało wybuchnąć na ziemiach polskich w okresie militarnego załamania Niemiec.(PAP)
Autorka: Iwona Żurek
iżu/ pad/
