W sierpniu, jak co roku, świętujemy zwycięstwo nad bolszewikami w 1920 roku. Na przedpolach Warszawy, pod Radzyminem i Ossowem, rozstrzygały się wówczas losy Polski, a także Europy. Ale nie zapominajmy, że wojna polsko-radziecka trwała od początku 1919 roku i w cieniu wielkiej bitwy warszawskiej pozostają mniejsze, choć nie mniej zacięte, batalie i potyczki. W tym numerze przypominamy kilka z nich.
Na przełomie lipca i sierpnia do Warszawy zjechali papirolodzy z całego świata na swój kongres. Z tej okazji poświęcamy sporo miejsca tajnikom papirologii oraz papirusom, dzięki którym dowiadujemy się coraz więcej o świecie antycznym i życiu ludzi w tej epoce, zwłaszcza w Egipcie. Miłośnicy historycznych ciekawostek niech obejrzą autograf (co z tego, że domniemany) sławnej egipskiej królowej Kleopatry VII, która najpierw uwiodła samego Juliusza Cezara, a potem związała się z Markiem Antoniuszem.
Ponadto w numerze podążamy śladami Inków i ich wierzeń oraz dziewiętnastowiecznych emigrantów wyruszających z ziem polskich za ocean. Odwiedzamy Londyn, by zobaczyć pamiątki po rzymskim Londinium, oraz Liban, by poznać dzieje szyickiego Hezbollahu, który staje się języczkiem u wagi w trwającej wojnie domowej w Syrii. Wyznawców boga wojny Marsa zapraszamy zaś pod Żyrzyn, gdzie rozegrała się jedna z nielicznych zwycięskich bitew powstania styczniowego, oraz ponownie do Egiptu, gdzie Horatio Nelson rozgromił francuską flotę pod Abukirem. Życzymy udanej historycznej podróży.
W numerze można przeczytać:
• Bogusław Kubisz, „Zapomniane bitwy 1920 roku”
Przypominamy mniej znane batalie wojny polsko-radzieckiej, które wymieniono na tablicach umieszczonych na Grobie Nieznanego Żołnierza: pod Borodzianką, Chorupaniem, Dytiatynem, Zadwórzem i w Krwawym Borze koło Papierni
• „Kolaboracja po polsku. Rozmowa z prof. Ryszardem Kaczmarkiem i prof. Rafałem Wnukiem”
Znani specjaliści od dziejów Polski podczas drugiej wojny światowej dyskutują o zjawisku kolaboracji. Jak rozumieć to pojęcie, czym różniła się współpraca z okupantem niemieckim i radzieckim, czy wpis na volkslistę zawsze był zdradą – na te i inne pytania odpowiadają historycy.
• „Antyk zaklęty w papirusach. Rozmowa z prof. Ewą Wipszycką-Bravo, prof. Tomaszem Derdą i dr. Jakubem Urbanikiem”
Wybitni polscy papirolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego opowiadają, czym jest papirologia i czego dowiedzieliśmy się o antycznym Egipcie i Bliskim Wschodzie dzięki papirusom, prezentują też najciekawsze odkrycia oraz naukowe wpadki, jak ta z rzekomą żoną Jezusa Chrystusa.
• Joanna Wegner, „Z papirologią za pan brat”
Barwna opowieść o historii światowej i polskiej papirologii. Wielcy papirolodzy, ich najważniejsze osiągnięcia, polska szkoła papirologiczna.
• Bartosz Wojciechowski „Trenerze, jak żyć? Dole i niedole sportowców w świetle papirusów z Egiptu”
Autor ukazuje losy kilku sportowców z hellenistycznego Egiptu, które odtwarza na podstawie zachowanej korespondencji papirusowej. Tak jak dziś, także wówczas największym problemem było zapewnienie zawodnikom środków do życia i uprawiania sportu.
• Jarosław Molenda, „Inkowie czcili nie tylko słońce”
Znany obieżyświat, znawca dawnej cywilizacji Ameryki Południowej, prezentuje kamienie będące obiektem kultu Inków. Czasem zdobiły je tajemnicze płaskorzeźby, czasem miały kształt falliczny.
• Bartłomiej Grzegorz Sala, „Mogiła Mogił. Opowieść o krakowskich kopcach”
Jednym z fenomenów Krakowa są kopce. Jedne powstały naturalnie, inne – jak kopiec Kościuszki czy Piłsudskiego – usypano z pobudek patriotycznych. Autor intrygująco opisuje ich losy.
• Mariusz Hoffman, „Boskie stronnictwo”
„Bohaterem” artykułu jest Hezbollah (Partia Boga), szyicka organizacja polityczna i milicja zbrojna, która powstała w latach 80. w Libanie. W ostatnich miesiącach stało się o niej głośno z powodu zamachu terrorystycznego w Warnie na izraelskich turystów oraz ze względu na zaangażowanie w wojnę domową w Libii po stronie reżimu Baszara al-Asada.
• Michał Starczewski, „Za chlebem z pośrednikiem. Emigranci i agenci emigracyjni przed 1914 rokiem”
Biura i agenci emigracyjni pomagali wyjeżdżać za ocean tysiącom Polaków z zaboru rosyjskiego i austriackiego. Ich działalność budziła wątpliwości natury moralnej. W tej profesji nie brakowało też oszustów i hochsztaplerów żerujących na prostych i biednych ludziach marzących o lepszej przyszłości.
• Adrian Selin, „Szwedzi w Nowogrodzie Wielkim. Okupanci czy sojusznicy?
W czasie smuty Nowogród Wielki zajęli Szwedzi. Autor, rosyjski historyk, przedstawia ich rządy w mieście i regionie oraz zaangażowanie wojsk szwedzkich w wojnę domową w państwie moskiewskim.
• Adam Dąbrowski, „Londinium wychodzi spod ziemi”
Polski dziennikarz pracujący w Londynie przedstawia wykopaliska archeologiczne w brytyjskiej stolicy, dzięki którym odkryto ślady starożytnego Londinium, najważniejszego rzymskiego miasta w Brytanii.
Okazało się, że pod ziemią znajduje się bardzo wiele pamiątek po Rzymianach.
• Wojciech Kalwat, „Żyrzyn – największe polskie zwycięstwo w powstaniu styczniowym
Z okazji 150. rocznicy zrywu narodowego z 1863 roku przypominamy sukces partii Michała Heidenreicha-Kruka, która rozbiła rosyjski konwój chroniony przez wojsko i zdobyła dużą sumę pieniędzy.
• Jakub Ostromęcki, „Bitwa pod Abukirem. Nelson gromi flotę francuską u ujścia Nilu”
W serii „Bitwy epoki napoleońskiej” przypominamy wielkie zwycięstwo Nelsona nad Francuzami u wybrzeży Egiptu. Zniszczenie floty inwazyjnej sprawiło, że brytyjska Royal Navy odzyskała panowanie nad Morzem Śródziemnym. Bardzo utrudniło to Napoleonowi Bonapartemu inwazję w głąb Egiptu.
• Andrzej Pieńkos, „Wilhelm Tell”
Historyk sztuki przedstawia pomniki i inne upamiętnienia szwajcarskiego legendarnego bohatera narodowego.
Ponadto w numerze stale działy:
• Telegraf Historyczny (informacje o odkryciach archeologicznych, wieści z muzeów, ciekawe strony internetowe dla miłośników historii)
• Historia na pocztówce
• Karykatury
• Kliomatograf (recenzje filmowe)
• Recenzje
• Noty o książkach (autorska rubryka Macieja Janowskiego)
• Z księgarni (przegląd nowości wydawniczych)
• Plotki z brodą (anegdotki i śmiesznostki sprzed wieków)
Więcej informacji na www.mowiawieki.pl
