Źródło: www.muzeumkrakowa.pl
„Stał dwór szlachecki” to tytuł wystawy przybliżającej mieszkańcom Krakowa historie czterech majątków znajdujących się na terenie miasta, przygotowanej przez Muzeum Podgórza będące oddziałem Muzeum Krakowa. Ekspozycję będzie można oglądać od piątku.
Kuratorka wystawy Melania Tutak poinformowała w środę, że wystawa prezentuje cztery majątki szlacheckie leżące na prawym brzegu Wisły na terenie Podgórza: Prokocim, Wola Duchacka, Bieżanów i Piaski Wielkie.
Według niej o wyborze tych obiektów zdecydowało to, że omawiane dwory istnieją fizycznie i pełnią bardzo różne funkcje. „Pałac w Prokocimiu jest siedzibą zakonu, dwór w Bieżanowie pełni funkcje placówki kultury, jeden budynek dworu na Woli Duchackiej jest publicznym przedszkolem, drugi popada w ruinę, a dwór w Piaskach Wielkich nadal jest własnością prywatną” – wyjaśniła kuratorka.
Według niej ważnym czynnikiem była rola, jaką wybrane miejsca pełnią w przestrzeni społecznej dzielnic, siła oddziaływania ich historii na współczesne życie dzielnicy, obecność w świadomości mieszkańców oraz to, w jakiej są architektonicznej kondycji, do kogo dziś należą.
Wystawę podzielono na części - każda z nich dotyczyć będzie innego aspektu życia „dworu” i podmiejskiego pałacu. „Goście wystawy są gośćmi dworów. Opowieści spina zatem temat i kolor, bowiem każdemu dworowi nadana została inna barwa, towarzysząca fotografiom, opowieściom i przestrzeniom” - zapowiedziała Tutak.
W części zatytułowanej „Z drewna lecz podmurowany” widzowie poznają historię i architekturę budynków. Potem podziwiają urodę przydworskich „Ogrodów”, by w Sali balowej przywitać się z „Właścicielami i mieszkańcami”. Część „Dobroczynność” prezentuje tytułową działalność mieszkańców i właścicieli majątków. W części „Fora ze dwora” prezentowane są powojenne losy majątków. Ekspozycję kończy przestrzeń „Spotkanie”, zaaranżowana przy współpracy i zaangażowaniu aktywistów i stowarzyszeń działających na terenach dawnych obszarów dworskich Podgórza, zaangażowanych w tworzenie wystawy.
Kuratorka zaznaczyła, że całej narracji towarzyszą artefakty, pamiątki rodzinne „rozsypane” na całej przestrzeni wystawy, przypominając gubione podczas ucieczki spakowane naprędce życie. Wiele z nich pochodzi ze zbiorów rodzinnych.
Jak przypomnieli twórcy wystawy, prace nad nią zbiegły się z początkiem agresji rosyjskiej na Ukrainę i ucieczką przed wojną milionów Ukraińców, którzy swoje życie, przeszłość i dorobek pokoleń musieli nagle spakować do jednej walizki. „Te wydarzenia dodały treściom i narracji wystawy niezwykle aktualny wymiar, przestrzegając, że historia nieustannie i bezlitośnie się powtarza” - wskazali.
Wystawa „Stał dwór szlachecki” potrwa od piątku do 15 lutego 2023 r.
Kuratorka przypomniała, że w przeszłości na prawym, podgórskim brzegu Wisły było około 21 majątków szlacheckich – dworów i pałaców, a do dziś zostało ich 16. Wiele z nich jest w stanie ruiny.
Wszystkie należały niegdyś do znaczących polskich rodów. Przechodziły wielokrotnie z rąk do rąk, by z małymi wyjątkami, w roku 1944 roku w wyniku Reformy Rolnej stać się między innymi własnością państwa. Po wojnie pełniły różne funkcje, były m.in. sierocińcami, izbami zatrzymań, siedzibami milicji, szkołami, przedszkolami, ośrodkami kultury.(PAP)
autor: Rafał Grzyb
rgr/ dki/
