Najstarsze i najcenniejsze szopki bożonarodzeniowe oraz kukiełki ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu zostaną pokazane na wystawie „Ludowy obraz świata”, która zostanie otwarta w piątek w Muzeum Nikifora w Krynicy-Zdroju (Małopolskie).
Joanna Hołda, kuratorka wystawy poinformowała, że na ekspozycji będzie można zobaczyć kilkanaście szopek z kolekcji Działu Etnografii oraz Działu Współczesnej Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu. Pokazane zostaną również tradycyjne lalki do szopek.
Wśród pokazywanych na wystawie eksponatów będzie m.in. komplet lalek z początku XIX w. pochodzący z Brzeznej, szopka z zestawem kukiełek wykonana przez Józefa Grucelę z Piwnicznej i szopka wzorowana na szopkach krakowskich. Zaprezentowane zostaną także szopki oraz rzeźby i obrazy na szkle, pokazujące sceny charakterystyczne dla przedstawień szopkowych, wykonane w latach 70.-90. XX w. przez amatorskich twórców z Paszyna, m.in. Mieczysława Piwkę, Stanisława Mikę, Jana Kożucha, Marię Jasińską i Zofię Stanek.
Są oni reprezentantami tzw. fenomenu paszyńskiego – zjawiska społecznego i artystycznego, które ponad 60 lat temu narodziło się w tej sądeckiej wiosce. W swoim apogeum w latach 70. i 80. XX w. maleńkim Paszynie rękodziełem artystycznym zajmowało się ponad 50 osób – mężczyźni rzeźbili, a kobiety malowały na szkle.
Podczas otwarcia wystawy figurki kolędnicze będzie rzeźbić Kazimierz Skrzypiec, artysta ludowy z Paszyna. Wystawa będzie czynna do 19 lutego 2023 r.
„Szopka kukiełkowa, określana także jako +zdechła szopka+, w odróżnieniu od szopki żywej czyli herodów, w tradycji ludowej Sądecczyzny była jedną z najpopularniejszych form przedstawień kolędniczych” - wyjaśniła kuratorka wystawy.
Za pomocą lalek kolędnicy, którzy odwiedzali domy od dnia św. Szczepana do Trzech Króli, odgrywali biblijną historię narodzenia Jezusa i spisku króla Heroda. Charakterystyczne dla „zdechłej szoki” były rozbudowane scenki świeckie, które w żartobliwy sposób obrazowały życie wsi.
Sceną dla przedstawienia była przenośna szopka – niewielki, ozdobny budynek wykonany z drewna. W centralnej części znajdowała się ułożona z figurek lub wycięta z papieru scena Bożego Narodzenia. Jej bohaterami byli Maryja, Józef i Dzieciątko w żłóbku adorowane przez woła i osła. Pozostałe kukiełki, ruchome, zwane giergielakami lub cudakami, rzeźbiono w drewnie i malowano lub ubierano w stroje z gałganków. W zestawie mogło ich być od kilku do kilkudziesięciu.(PAP)
autor: Rafał Grzyb
rgr/ dki/
