80. rocznicę utworzenia przez Niemców w Auschwitz II-Birkenau tzw. cygańskiego obozu rodzinnego, która przypada 26 lutego, upamiętnią wspólnie Romowie i Polacy – poinformowała w czwartek PAP brzeszczańska Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau.
26 lutego 1943 r. do obozu dotarł z Niemiec pierwszy transport Sinti i Romów – mężczyzn, kobiet i dzieci. Wysiedli na tzw. Judenrampe (bocznica kolejowa między obozami Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau – PAP). Po dotarciu do Birkenau zostali umieszczeni w odcinku obozu, który otrzymał nazwę Zigeunerlager. Istniał on do 2 sierpnia 1944 r.
„W niedzielne południe, 26 lutego, spotkamy się przy tzw. Judenrampe. Następnie oddamy hołd ofiarom pod pomnikiem na terenie byłego obozu romskiego, tzw. Zigeunerlager w byłym Birkenau” – powiedziała w czwartek PAP Agnieszka Molenda-Kopijasz z brzeszczańskiej Fundacji Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau, która wraz ze Stowarzyszeniem Romów w Polsce organizuje wydarzenie rocznicowe.
Romowie i Sinti byli szykanowani w Niemczech od początku rządów nazistów. Po wybuchu wojny władze zdecydowały o ich usunięciu z Rzeszy. Wysiedlali ich do gett dla Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Z terenów dzisiejszej Austrii ok. 5 tys. osób trafiło do Łodzi. Krótko potem zostali przewiezieni do ośrodka zagłady Kulmhof i tam zamordowani.
Do Auschwitz pierwsi Cyganie trafili 9 lipca 1941 r. Jednostka niemieckiej policji kryminalnej z Katowic skierowała dziewięciu więźniów, wśród których było dwóch polskich Romów.
Na rozkaz zwierzchnika SS Heinricha Himmlera 16 grudnia 1942 r., Romowie, którzy zamieszkiwali teren Niemiec, mieli zostać osadzeni w obozach koncentracyjnych. Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy wybrał do realizacji tego celu KL Auschwitz.
Romowie byli deportowani całymi rodzinami do utworzonego w jednym z sektorów Birkenau – Zigeunerlager. Do 21 lipca 1944 r. Niemcy osadzili w nim blisko 21 tys. osób, w tym rodziny z dziećmi. W obozie panował głód i tłok. Warunki higieniczno-sanitarne były dramatyczne, co wywoływało epidemie, przede wszystkim tyfusu i biegunki głodowej. Skutkowały one wysoką liczbą ofiar. Szczególnie cierpiały dzieci. Część z nich stało się ofiarami zbrodniczych eksperymentów medycznych obozowego lekarza SS Josefa Mengele.
Niemcy zlikwidowali Zigeunerlager w nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 r. Około 4,3 tys. znajdujących się w nim więźniów zostało zgładzonych w komorze gazowej.
Ogółem spośród ok. 23 tys. deportowanych do Auschwitz Romów i Sinti zgładzonych zostało 21 tys.
Cyganie stanowili pod względem liczebności trzecią grupę deportowanych do Auschwitz, po Żydach i Polakach. Transporty przyjechały z czternastu krajów, m.in. z Rzeszy, Protektoratu Czech i Moraw, Generalnego Gubernatorstwa, okupowanych terenów Holandii, Związku Sowieckiego, Litwy, Węgier, Norwegii i Hiszpanii. (PAP)
Autor: Marek Szafrański
szf/ pat/
