Tegoroczny Dzień Nauki Polskiej, obchodzony w rocznicę urodzin astronoma Mikołaja Kopernika, na śląskich uczelniach ma wymiar przygotowań do świętowania Europejskiego Miasta Nauki 2024. Tytuł ten przyznano w 2021 r. Katowicom.
O przyznanie Katowicom tytułu Europejskiego Miasta Nauki starali się przedstawiciele lokalnego samorządu i środowiska akademickiego uczelni publicznych, mających siedziby w stolicy regionu. Aby wspólnie przygotować się do wydarzeń 2024 r., rektorzy katowickich uczelni publicznych utworzyli Konsorcjum Akademickie Katowice – Miasto Nauki. To siedem uczelni, ponad 59 tys. studentek i studentów, prawie 1,8 tys. doktorantek i doktorantów oraz 747 kierunków i specjalności.
Jak wynika z informacji Uniwersytetu Śląskiego, uczelnie regionu w kontekście tego wydarzenia uzgodniły sześć ścieżek tematycznych, będących odpowiedzią na najważniejsze wyzwania i problemy współczesnego świata. Ścieżki te są podłożem budowanego obecnie programu EMN 2024.
Program powstaje w oparciu o m.in. o potencjał konsorcjum siedmiu uczelni: Uniwersytetu Śląskiego, Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego, Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach, Akademii Wychowania Fizycznego im. J. Kukuczki, Politechniki Śląskiej, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego i Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, które uznano za mające największy wpływ społeczny.
Jak wynika z informacji służb prasowych Uniwersytetu Śląskiego, uzgodnione ścieżki tematyczne są poświęcone: klimatowi i środowisku, zdrowiu i jakości życia, przemysłom przyszłości, innowacjom społecznym, dziedzictwu przemysłowemu i kulturowemu oraz kreacji i krytyce.
W kontekście pierwszej z nich uczelnie z konsorcjum zajmują się badaniami związanymi m.in. z gospodarką niskoemisyjną i jej wdrażaniem, transformacją energetyczną i zieloną energetyką, gospodarką obiegu zamkniętego, jakością wody i powietrza, a także zrównoważonymi miastami.
Ekonomia zmian klimatu to temat projektu „ECOnomics4Climate”, realizowanego przez Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach. Przedsięwzięcie obejmuje aktywności naukowe i edukacyjne, m.in. wykłady, które wygłoszą wybitni zagraniczni badacze. Z kolei np. na Uniwersytecie Śląskim działa Śląskie Centrum Wody, które w lipcu 2022 roku, tuż przed katastrofą ekologiczną na Odrze, przeprowadziło w projekcie „Czysta Odra? Why Not” kompleksową analizę stanu rzeki.
Uczelnie konsorcjum uczyniły również jednym z celów Europejskiego Miasta Nauki 2024 zwiększenie dostępu do usług zdrowotnych i poprawę edukacji w zakresie zdrowia. Ich badania skupiają się m.in. na rewitalizacji obszarów poprzemysłowych, planowaniu przestrzeni publicznych i zazielenianiu terenów.
W tym zakresie np. badacze z Politechniki Śląskiej są autorami opatentowanego sposobu badania zdolności filtracyjnych materiałów masek ochronnych, pozwalającego na testowanie zdolności filtracyjnych materiałów maseczek bez konieczności używania do badań wirusów.
Politechnika Śląska realizuje również projekt Śląskiego Centrum Inżynierskiego Wspomagania Medycyny i Sportu. W AWF w Katowicach powstało Centrum Badania i Wdrażania Strategii Wspierających Zdrowe Starzenie (RIDage). Śląski Uniwersytet Medyczny pracuje natomiast nad powstaniem Centrum Fizjoterapii Pediatrycznej i Onkologicznej.
Uczelnie konsorcjum prowadzą też badania dotyczące nowoczesnych technologii. Zajmują się m.in. tematami gospodarki cyfrowej, sztucznej inteligencji i internetu przyszłości, tworzenia rozwiązań transformacyjnych i nowych praktyk gospodarczych, również dla przemysłów tradycyjnych, a także rozwojem sektorów kreatywnych, jak esport oraz gamedev.
Uniwersytet Śląski, Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa – Państwowy Instytut Badawczy NASK, Uniwersytet Ekonomiczny oraz Politechnika Śląska utworzyły Śląskie Centrum Inżynierii Prawa, Technologii i Kompetencji Cyfrowych Cyber Science - interdyscyplinarne konsorcjum będące jedną z pierwszych w Europie jednostek podejmujących badania w zakresie LegalTech i Legalengeneering.
W kontekście innowacji przyszłości uczelnie konsorcjum m.in. prowadzą Obserwatorium Procesów Miejskich i Metropolitalnych, którego głównymi obszarami działań jednostki są procesy miejskie i metropolitalne, rewitalizacja oraz smart city. Obserwatorium zajmuje się badaniami związanymi m.in. z polityką miejską, kapitałem społecznym, strategią rozwoju obszarów metropolitalnych oraz zaangażowaniem organizacji pozarządowych.
Wątki dziedzictwa przemysłowego i kulturowego są obecne m.in. na corocznym Śląskim Festiwalu Nauki Katowice. Częścią jego ubiegłorocznej edycji była „strefa węgla”, na której odbywały się wykłady, dyskusje i warsztaty nt. dziedzictwa. Pokłosiem tego jest wystawa „Podziemia. Subterra incognita”, którą można oglądać w Galerii Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach do 26 marca br.
W zakresie kreacji i krytyki uczelnie konsorcjum zajmują się m.in. najnowocześniejszymi metodami nauczania, kształtowaniem w społeczeństwie umiejętności krytycznej refleksji oraz otwartości na drugiego człowieka.
Ceremonia przyznania Katowicom tytułu Europejskiego Miasta Nauki odbyła się lipcu 2022 r. podczas konferencji EuroScience Open Forum 2022 w Lejdzie w Holandii - Europejskim Mieście Nauki 2022. Tytuł przyznaje od 2004 r. co dwa lata European Association for the Advancement of Science and Technology (Europejskie Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Nauki i Technologii). Katowice są pierwszym miastem z Europy Środkowo-Wschodniej uznanym za Europejskie Miasto Nauki.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ akub/
