Pisarka i tłumaczka Aleksandra Majdzińska odebrała w niedzielę w Bibliotece Narodowej w Warszawie Nagrodę Literacką im. Marka Nowakowskiego za reportaż literacki „Szalom bonjour Odessa”. Laur przyznało jej jury pod przewodnictwem prof. Macieja Urbanowskiego.
Galę rozpoczęło odczytanie listu prezydenta RP skierowanego do uczestników i organizatorów uroczystości wręczenia Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego. "Nagroda Literacka im. Marka Nowakowskiego zostaje przyznana już po raz siódmy. W ciągu kilku lat od jej ustanowienia – dzięki renomie patrona, kompetentnym i trafnym decyzjom jury oraz wybitnym talentom uhonorowanych twórców – mocno ugruntował się prestiż lauru" - napisał Andrzej Duda w liście, który odczytał doradca prezydenta Tadeusz Deszkiewicz.
Podkreślił, że "wręczenie tego wyróżnienia staje się co roku ważnym wydarzeniem w polskim życiu kulturalnym". "Chcę dziś serdecznie podziękować wszystkim, którzy się do tego przyczyniają. Pragnę również przekazać serdeczne pozdrowienia wszystkim zgromadzonym na obecnej uroczystości" - napisał prezydent.
"Marek Nowakowski to jeden z najznakomitszych polskich prozaików współczesnych. Zwrócił na siebie uwagę i do dzisiaj zachwyca kolejne pokolenia czytelników małymi formami literackimi, które zyskały sobie miano +realizmu peryferyjnego+. Stał się kronikarzem codzienności; wnikliwym, rozumiejącym, wrażliwym narratorem życia warszawskich przedmieść" - ocenił. "Ze stolicą i jej peryferiami związał całą swą biografię i twórczość. Powiedziano wręcz o nim, że jest +najwarszawściejszy z pisarzy+" - przypomniał Andrzej Duda.
Zwrócił uwagę, że "Marek Nowakowski był też jak mitologiczny Anteusz, czerpiący twórczą energię z dotknięcia przyziemności". "W historii naszej kultury zapisał się pełen rozpaczy i protestu Norwidowski okrzyk: +ideał sięgnął bruku+. Tymczasem dla Nowakowskiego źródło natchnienia stanowiły właśnie bruki warszawskich ulic, scenki z kolei podmiejskiej, opowieści postaci ze środowisk bynajmniej nie elitarnych, ze świata ciężkiej, żmudnej pracy, a nawet z półświatka" - wyjaśnił prezydent, dodając, że "w jego prozie każdy człowiek jest ważny i ciekawy – w swojej powszedniości, a zarazem indywidualności i barwności".
"Bardzo możliwe, że to humanistyczne spojrzenie i szacunek dla człowieczeństwa – w połączeniu z jego prawością i patriotyzmem – skłoniły Marka Nowakowskiego do zaangażowania w działalność opozycyjną w PRL" - napisał. "Pisarz nie tworzył traktatów politycznych ani moralnych. Po prostu opisywał i demaskował zło, kłamstwo i niesprawiedliwość" - wyjaśnił.
"Jego +Raport o stanie wojennym+, wydany w podziemiu przez Niezależną Oficynę Wydawniczą NOWa oraz przez Instytut Literacki w Paryżu, pokazał całemu światu podłą, nędzną twarz komunizmu. Odwetem za bezkompromisowość autora były surowe represje i uwięzienie" - przypomniał Andrzej Duda.
"Jesteśmy wdzięczni Markowi Nowakowskiemu, że swoją odważną postawą przyczynił się do zwycięstwa wolnej Polski. A jednocześnie wysoko cenimy go również za to, że i po przełomie ustrojowym pozostał wyczulony na losy prostych ludzi, na przypadki nieliczenia się silnych z potrzebami słabych, na wykluczenie i marginalizację całych grup społecznych, ponownie zmuszanych do podporządkowania się – obiektywnym jakoby – regułom nowej, wolnorynkowej rzeczywistości" - podkreślił prezydent.
"To wspaniałe, że spojrzenie na świat patrona Nagrody – pochylenie się nad życiem zwykłych +zjadaczy chleba+, nad detalem, nad powszedniością – a także wyrażanie spostrzeżeń w tradycyjnej, realistycznej, zwięzłej formie znajdują dzisiaj kontynuację i owocują świetnymi dziełami literackimi" - ocenił. "Dowodzą tego kolejne werdykty, których trafności chcę pogratulować jury" - zaznaczył prezydent.
"Składam zarazem serdeczne gratulacje osobie otrzymującej tegoroczną Nagrodę, która dołącza dziś do doborowego grona laureatów. Dziękuję całemu środowisku, któremu bliskie jest pisarstwo i postawa Marka Nowakowskiego, za książki, którymi obdarowują Państwo kulturę polską, oraz za wzruszenia i przemyślenia, które dzięki Państwu stają się udziałem czytelników. Życzę niewyczerpanych sił twórczych autorom, a odbiorcom wielu kolejnych znakomitych lektur" - zakończył swój list Andrzej Duda.
Jak poinformowano na stronie Polskiego Radia 24, prozaik Wojciech Chmielewski podkreślił w laudacji, że książka Aleksandry Majdzińskiej jest zbiorem krótkich, dynamicznych zapisków rejestrujących życie wielkiego miasta. "To proza realistyczna i bliska Markowi Nowakowskiemu w swej fascynacji codziennością miejskich pejzaży. Autorka wyczulona jest na urodę szczegółu i egzotykę tego, co pozornie zwyczajne" - ocenił pisarz.
Aleksandra Majdzińska jest pisarką, scenarzystką, tłumaczką, wieloletnią nauczycielką polonijną na Wschodzie. "Za scenariusz do filmu +Mleczny brat+ w reż. Vahrama Mkhitaryana (producent: Wajda Studio) zdobyła nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Złota Morela w Erywaniu i została nominowana do Nagrody Juliusza Machulskiego. Debiutowała zbiorem opowiadań +Morkut i inne opowiadania+ (2019), a następnie opublikowała esej +Szalom bonjour Odessa+ (2022)" - przypomniano na stronie Radia dla Ciebie.
Biblioteka Narodowa ustanowiła Nagrodę Literacką im. Marka Nowakowskiego w roku 2017, trzy lata po śmierci warszawskiego pisarza, publicysty i scenarzysty, autora m.in. "Raportu o stanie wojennym", "Wesela raz jeszcze", "Powidoków" czy "Nekropolis". "Pisarz przekazał Bibliotece znaczną część swego archiwum jeszcze w 2012 r." - napisano na stronie Polskiego Radia 24.
Mottem Nagrody są słowa Nowakowskiego "Nie jesteśmy znikąd". Laur jego imienia jest przyznawany za opowiadanie lub cykl opowiadań "charakteryzujących się niekonwencjonalnością sądów, odwagą i precyzją myśli oraz pięknem słowa". "Jej cechą szczególną jest docenienie małej formy, bardzo wymagającej pisarsko" - przypomniano w informacji.
Laureatów rokrocznie wyłania jury powołane przez dyrektora Biblioteki Narodowej w porozumieniu z wdową po pisarzu, panią Jolantą Zabarnik-Nowakowską. Obecnie przewodniczącym jury jest prof. Maciej Urbanowski.
Laureat otrzymuje statuetkę, zaprojektowaną przez prof. Macieja Aleksandrowicza, list gratulacyjny i nagrodę pieniężną, której fundatorem jest Biblioteka Narodowa ze środków przekazanych przez International Paper, mecenasa Nagrody.(PAP)
autor: Grzegorz Janikowski
gj/ dki/
