W Kościele katolickim w piątek obchodzona jest uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa. Zatwierdził ją papież Pius IX w 1856 r. Z inicjatywy Jana Pawła II od 1995 r. jest to także Światowy Dzień Modlitwy o Uświęcenie Kapłanów.
Uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa jest świętem ruchomym, obchodzonym zawsze w piątek po oktawie uroczystości Bożego Ciała.
Kult Serca Jezusa znany był od średniowiecza, ale rozpowszechnił się w Kościele katolickim i został oficjalnie uznany pod wpływem objawień, które w latach 1673-1675 miała św. Małgorzata Maria Alacoque z klasztoru sióstr wizytek w Paray-le-Monial (Francja).
Według objawień zatwierdzonych przez Kościół Chrystus chciał ustanowienia święta ku czci swego serca oraz odprawiania specjalnego nabożeństwa wynagradzającego. Czcicielom dał również dwanaście obietnic, wśród których są m.in. łaska pokoju w rodzinach i pocieszenie w utrapieniach. Jezus obiecał także św. Małgorzacie Alacoque, że ten, kto przez dziewięć kolejnych pierwszych piątków miesiąca przystąpi do komunii św. i ofiaruje ją jako wynagrodzenie za grzechy własne i rodzaju ludzkiego, nie umrze bez łaski uświęcającej. Kościół nie zaaprobował urzędowo tej obietnicy, ale pozwolił ufać, że zostanie ona wypełniona.
Papież Pius IX w 1864 r. beatyfikował Małgorzatę Marię Alacoque, a w 1920 r. papież Benedykt XV ją kanonizował.
O ustanowienie święta Bożego Serca w pierwszej połowie XVIII w. zabiegali w Stolicy Apostolskiej polscy królowie i biskupi. W odpowiedzi na ich starania 6 lutego 1765 r. papież Klemens XIII zatwierdził święto Najświętszego Serca Jezusa m.in. dla Królestwa Polskiego i Konfraterni Najświętszego Serca Jezusa w Rzymie. Pius IX w 1856 r. rozszerzył je na cały Kościół powszechny. Papież Leon XIII w 1889 r. podniósł je do rangi uroczystości, a 31 grudnia 1899 r. oddał Sercu Jezusowemu w opiekę cały Kościół i rodzaj ludzki.
Papież Pius XI encykliką "Miserentissimus redemptor" o wspólnym zadośćuczynieniu Najświętszemu Sercu Jezusowemu z 8 maja 1928 r. dodał do święta oktawę. Ogłosił także formularz mszalny i oficjum święta.
"O ile pierwszym i zasadniczym celem ofiarowania się jest, by stworzenie miłością odwzajemniało się Stwórcy za Jego miłość, o tyle samo przez się wynika po wtóre, że zmyte muszą być ubliżenia, tej odwiecznej Miłości... wyrządzone, o ile uchybiono Jej wskutek zapomnienia, lub też ubliżono Jej: oto, co nazywamy ogólnie mianem obowiązku zadośćuczynienia" – napisał Pius XI.
Papież zwrócił uwagę, że "obowiązek ekspiacji dotyczy całego rodzaju ludzkiego". Wyjaśnił, że "cała siła ekspiacji wypływa z krwawej ofiary Chrystusa, która bezustannie wznawia się na naszych ołtarzach w sposób bezkrwawy". Wskazał także sposoby "zadośćuczynienia naruszonej czci Boskiego Majestatu, czy to ciągłą modlitwą, czy to dobrowolnie podjętą pokutą, czy też cierpliwym znoszeniem dolegliwości, które na niego spadną, czy w końcu całym życiem przejętym pragnieniem tej ekspiacji".
Od 1995 r. z inicjatywy papieża Jana Pawła II uroczystość Najświętszego Serca Jezusa to także Światowy Dzień Modlitwy o Uświęcenie Kapłanów.
"Bóg jest miłością i chrześcijaństwo jest religią miłości. (…) Tylko miłość, którą objawia Serce Chrystusa, jest zdolna przemienić serce człowieka i otworzyć je na cały świat, by uczynić go bardziej ludzkim i Bożym" – powiedział papież Jan Paweł II w czasie VII pielgrzymki do ojczyzny 11 czerwca 1999 r. w Warszawie. Z kolei 6 czerwca w Elblągu apelował do rodaków, aby od serca Zbawiciela uczyli się "miłości Boga i zrozumienia tajemnicy grzechu – tajemnicy nieprawości".
W Polsce nabożeństwa czerwcowe, podczas których śpiewana jest "Litania do Najświętszego Serca Pana Jezusa" odbywają się od 1857 r. Pierwszy raz nabożeństwo to odbyło się w kościele Sióstr Wizytek w Lublinie. Jako oficjalną modlitwę Kościoła nabożeństwo czerwcowe zatwierdził papież Pius IX w 1873 r.
W obliczu zagrożenia wojskami bolszewickimi, które uderzyły na Polskę 27 lipca 1920 r. Episkopat dokonał na Jasnej Górze poświęcenia ojczyzny Najświętszemu Sercu Pana Jezusa. "Odrzuć wroga od granic naszej Ojczyzny; wróć krajowi naszemu upragniony pokój, ład i porządek; wypleń z serc naszych ziarno niezgody; oczyść dusze nasze z grzechów i wad naszych" – wołali polscy biskupi. Przepraszali także za niewierności i przyrzekli, że będą szerzyć wśród wiernych nabożeństwo do Bożego Serca Jezusa.
"Nic stosowniejszego nie mogliście podjąć celem naprawienia zła naszych czasów, jak ulegając zachętom papieskim, Ojczyznę waszą poświęcić Najświętszemu Sercu Jezusowemu i Jego kult święty w narodzie rozszerzać coraz więcej i więcej" – napisał papież Benedykt XV w liście do Episkopatu Polski.
Jako wotum wdzięczności za odzyskanie przez naród niepodległości 3 czerwca 1921 r. konsekrowano w Krakowie bazylikę Najświętszego Serca Pana Jezusa. Polscy biskupi w obecności prezydenta, premiera, rządu, wojska i ok. 140 tys. wiernych ponowili "Akt poświecenia Ojczyzny Najświętszemu Sercu Pana Jezusa".
"Wyznajemy publicznie, że Ty jeden, Królu królów, masz do nas święte i nigdy niewygasłe prawa; wyznajemy za wszystkich, co znać Cię i służyć Ci nie chcą, że tylko pod Twym berłem ratunek dla wskrzeszonej Twą mocą, a tak ciężko skołatanej ojczyzny" – czytamy w akcie z 1921 r.
W 1948 r. biskupi w Polsce zachęcali wiernych do osobistego poświęcenia się Najświętszemu Sercu Jezusowemu. Trzy lata później Episkopat ogłosił rok poświęcenia narodu Polskiego Najświętszemu Sercu Pana Jezusa.
Akt ponowił 28 października 1951 r. kard. Stefan Wyszyński na Jasnej Górze. W jedności z Prymasem Tysiąclecia dokonano go również we wszystkich katedrach i kościołach parafialnych. Kościół w Polsce przyrzekł wówczas Bogu "trwać wiernie w świętej wierze katolickiej", "bronić świętego Kościoła" oraz "kształtować życie osobiste, rodzinne i narodowe według zasad Ewangelii". W 1976 r., w ostatnią niedzielę roku kościelnego w świątyniach po raz kolejny ponowiono ten Akt. Powtórzył go również w 2011 r. kard. Józef Glemp.
W setną rocznicę konsekracji bazyliki Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie – 11 czerwca 2021 r. – biskupi zgromadzeni na 389. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski po raz kolejny ponowili Akt. Przeprosili w nim Boga za "brak szacunku dla życia ukrytego pod sercem matki", "grzechy wykorzystania seksualnego małoletnich, popełnione zwłaszcza przez niektórych duchownych i związane z tym grzechy zaniedbania ich przełożonych", "nałogi i uzależnienia", "prywatę, partyjnictwo, agresję i niezdolność do dialogu" oraz "brak czci dla tego co święte, w tym próby instrumentalnego traktowania religii". (PAP)
Autor: Magdalena Gronek
mgw/ joz/
