Uroczystości przy nagrobku plutonowego Edwarda Morchonowicza. 15.09.2023. Źródło: Ambasada RP w Hadze
Na Cmentarzu Wojennym Wspólnoty Narodów Arnhem-Oosterbeek we wschodniej Holandii odbyła się w piątek uroczystość przywrócenia imienia i nazwiska na nagrobku (rededykacja) plutonowego Edwarda Morchonowicza, który poległ we wrześniu 1944 roku.
W nocy z 22 na 23 września 1944 roku Morchonowicz wraz z innymi polskimi żołnierzami przeprawił się przez Ren, by wspomóc w Oosterbeek żołnierzy brytyjskiej 1. Dywizji Powietrznodesantowej uczestniczących w operacji Market Garden. Polak zginął 24 września 1944 roku wskutek niemieckiego ostrzału artyleryjskiego.
W 1945 roku jego szczątki zostały przeniesione na Cmentarz Wojenny Wspólnoty Narodów Arnhem-Oosterbeek, gdzie spoczęły w bezimiennej mogile. Z informacji ambasady RP w Hadze wynika, że ostatnio zostały one zidentyfikowane i zdecydowano, iż uroczystość przywrócenia imienia i nazwiska na nagrobku polskiego żołnierza odbędzie się przy okazji obchodów 79. rocznicy operacji Market Garden.
W kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w szeregach tej jednostki. 19 września 1939 roku przekroczył ze swoim pułkiem węgierską granicę i ostatecznie trafił do 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej sformowanej w Anglii.
W piątkowej uroczystości uczestniczyła ambasador RP w Królestwie Niderlandów Małgorzata Kassangana, a honory wojskowe poległemu oddali żołnierze 6. Brygady Powietrznodesantowej Sił Zbrojnych RP – spadkobiercy tradycji 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej generała Stanisława Sosabowskiego.
Rocznica największej operacji powietrzno-desantowej Market Garden
Morchonowicz urodził się 15 listopada 1915 roku w Żółkiewce, powiat Krasnystaw. Przed II wojną światową służył w 24. Pułku Ułanów w Kraśniku. W kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w szeregach tej jednostki. 19 września 1939 roku przekroczył ze swoim pułkiem węgierską granicę i ostatecznie trafił do 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej sformowanej w Anglii.
Operacja Market Garden miała doprowadzić do błyskawicznego pokonania Niemców na froncie zachodnim. Była śmiałym planem aliantów, aby wyzwolić wschód Holandii, a następnie dotrzeć do Zagłębia Ruhry i ostatecznie dotrzeć do Berlina. W tym celu tysiące spadochroniarzy wylądowało daleko za niemieckimi liniami. Plan się nie powiódł, a w operacji zginęło około 17 tys. żołnierzy alianckich.
W przedsięwzięciu brała udział 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa pod dowództwem generała Sosabowskiego, którego głównodowodzący operacją brytyjski generał Bernard Montgomery niesprawiedliwie obarczył odpowiedzialnością za niepowodzenie operacji. Generał Sosabowski ma obecnie swój pomnik na Polskim Placu w Driel, niedaleko Arnhem.
Z Amsterdamu Andrzej Pawluszek (PAP)
apa/ ap/
