5. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie rozpoczyna się w piątek

"Dzisiejsza inauguracja festiwalu, podczas której wystąpi jedna z najbardziej rozpoznawalnych i cenionych orkiestr na świecie, będzie prawdziwą ucztą muzyczną. Jesteśmy dumni, że mimo napiętego kalendarza orkiestra symfoniczna BBC przyjęła nasze zaproszenie. Liczę, że festiwalowa publiczność przyjmie ich nie mniej entuzjastycznie jak Symfoników Wiedeńskich, którzy przez rokiem rozpoczynali Eufonie i byli zachwyceni reakcją słuchaczy - bisowali przez pół godziny - powiedział PAP dyrektor Narodowego Centrum Kultury i dyrektor Festiwalu prof. Rafał Wiśniewski.

"Dzisiejszego wieczoru mamy znakomitych solistów i piękny repertuar. Polecam też dzisiejszy nocny koncert niezwykle utalentowanego jazzmana Michała Barańskiego w teatrze Palladium. Jestem pod wrażeniem jego najnowszej płyty +Masovian Mantra+. Jestem przekonany, że występ na żywo będzie poruszający. Wielkie otwarcie i wielki finał z monumentalną +Jutrznią+ w interpretacji zespołu 230 artystów. Repertuar tegorocznej edycji jest bardzo bogaty i mam nadzieję, że zaspokoi bardzo różne gusty. Znakomici wykonawcy to gwarancja najwyższe jakości muzycznej i wspaniałych emocji" - podkreślił Wiśniewski.

"Pomimo że Eufonie to stosunkowo nowy festiwal - zaczyna się dopiero 5. edycja, jego renoma zatacza coraz szersze kręgi w świecie muzyki. Udział w festiwalu Eufonie to coś naprawdę wyjątkowego! BBC SO ma historyczne powiązania z regionem poprzez wielu dyrygentów i kompozytorów współpracujących z nami. Wielka Brytania jest niezwykłym, wielokulturowym tyglem różnych narodów, w tym wszystkich państw Europy Wschodniej i Środkowej" – powiedział Tom Philpott, Acting Co-Director/Planning Manager BBC Symphony Orchestra & Chorus, BBC Radio 3.

Zaznaczył, że "Polska to dla nas miejsce wyjątkowe, z zaangażowaną publicznością, wspaniałymi salami koncertowymi". "Sam kraj jest również fantastyczny! Ostatnio koncertowaliśmy w Polsce w 2019 r., we wspaniałej Filharmonii Szczecińskiej. Teraz wracamy po raz pierwszy po pandemii" - mówił. "To prawdziwy zaszczyt dla BBC SO otwierać Eufonie. Program koncertu jest dla nas bardzo symboliczny" - dodał.

W programie koncertu rozpoczynającego Festiwal Eufonie zabrzmi preludium symfoniczne "Polonia" op. 76 Edwarda Elgara. W latach 1910–1916 muzycznym dyrektorem Szkockiej Orkiestry Symfonicznej w Glasgow był Emil Młynarski – pierwszy dyrektor artystyczny i dyrygent powstałej w 1901 r. Filharmonii Warszawskiej. To on poprosił Edwarda Elgara o skomponowanie utworu, który spopularyzowałby ideę wskrzeszenia niepodległej Polski. Kompozycja miała zostać wykonana podczas koncertu charytatywnego na rzecz Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce (Comité Général de Suisse pour les Victimes de la Guerre en Pologne), który powstał na początku 1915 r. w Lozannie przy udziale Ignacego Jana Paderewskiego oraz Henryka Sienkiewicza.

"Właśnie Paderewskiemu zadedykował Elgar swoje dzieło, +pożyczając+ z jego Symfonii h-moll tytuł +Polonia+ i prosząc o zgodę na wykorzystanie początkowego tematu z +Fantazji polskiej+ na fortepian i orkiestrę op. 19, na co zgodę uzyskał. Elgar wplótł do swej muzyki także fragment Nokturnu g-moll op. 37 nr 1 Fryderyka Chopina i przewijające się przez całą kompozycję tematy z +Warszawianki 1905+ (nie mylić z +Warszawianką+ z 1831 roku z muzyką Kurpińskiego), a także chorału +Z dymem pożarów+. Zwieńczeniem całości jest parafraza na temat pieśni +Jeszcze Polska nie umarła+, która wtedy nie była jeszcze hymnem państwowym" - zaznaczyła Małgorzata Gąsiorowska w książce programowej festiwalu.

W piątek wykonany zostanie także II Koncert skrzypcowy op. 61 Karola Szymanowskiego. Utwór powstał na prośbę zaprzyjaźnionego z kompozytorem skrzypka Pawła Kochańskiego. Prawykonanie utworu odbyło się 6 października 1933 roku w Filharmonii Warszawskiej, z udziałem Kochańskiego jako solisty i pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga.

W programie koncertu nie zabraknie muzyki fińskiej. W 2015 r. przypadała 150. rocznica urodzin Jeana Sibeliusa. Z tej okazji Szkocka Orkiestra Kameralna zwróciła się do fińskiej kompozytorki Lotty Wennäkoski z prośbą o skomponowanie utworu. Artystka znalazła inspirację w dwóch dziełach Sibeliusa – Poemacie symfonicznym "En Saga" oraz "Andante festivo". Tytuł utworu Wennäkoski "Verdigris" to nazwa zielonkawej patyny osadzającej się przez lata na posągach z brązu; to także sztucznie wyrabiany pigment wykorzystywany w pracach malarskich.

Podczas koncertu zostaną wykonane także utwory samego Sibeliusa - Poemat symfoniczny "En Saga" i "Powrót Lemminkäinnena" z suity orkiestrowej "Cztery legendy z Kalevali". "En Saga" jest jednym z najczęściej wykonywanych dzieł fińskiego twórcy. Utwór został skomponowany w 1892 r. i zrewidowany w 1902 r. "Barwna instrumentacja, przywodząca na myśl piękno fińskiego krajobrazu oraz trzy tematy, które przewijają się w utworze pod różnymi postaciami, prowokowały do szukania ukrytych znaczeń. Kompozytor zaprzeczał jednak istnieniu zewnętrznej inspiracji, twierdząc, że dzieło jest obrazem stanu jego umysłu" - czytamy w książce programowej. Wykonanie utworu w Berlinie w 1902 r. stało się wielkim sukcesem kompozytora, który osobiście dyrygował Orkiestrą Filharmoników Berlińskich.

W latach 1893–1900 Sibelius komponował czteroczęściową suitę "Leminkäinen op. 22", powstałą ze szkiców do porzuconej opery opartej na wątkach mitologicznych – Lemminkäinen to postać z eposu "Kalevala", czyli fińskiego zbioru pieśni i legend. "+Powrót Lemminkäinena+ – ostatni, pełen energii poemat, został nazwany +galopującym rondem+. Wyrasta z motywu dwóch fagotów, przejętego potem przez inne instrumenty. Kończy się triumfalnie, pełnym akordem Es-dur" - opisała Małgorzata Gąsiorowska.

Na piątkowy wieczór zaplanowano jeszcze jedno wydarzenie festiwalowe. O godz. godz. 22 w Teatrze Palladium wystąpi Michał Barański z utworami z płyty "Masovian Mantra". Jak zaznaczono w książce programowej festiwalu, "Masovian Mantra" Barańskiego to przełomowa pozycja współczesnej edycji serii Polish Jazz. Album zyskał najwyższe krajowe wyróżnienie w dwu głównych jazzowych kategoriach nagrody Fryderyk – Artysta Roku i Płyta Roku.

"Masovian Mantra stanowi wybór co najmniej trzech wątków, które muzycy pod wodzą Michała Barańskiego próbują połączyć w jednej przestrzeni. Są to muzyczne Indie, polska tradycja ludowa (z symbolicznym mazurkowym trójmiarem) i brzmienie współczesnego jazzu, wraz z jego wzorami sięgającymi lat 70. Warto w tym miejscu przywołać legendarnego Raviego Shankara czy grupę Shakti z Johnem McLaughlinem, praktykę hinduskiego śpiewu rytmicznego konnakol, a także przypomnieć dokonania muzyków polskich, przede wszystkim Zbigniewa Namysłowskiego (z którym Michał Barański nagrał album +Assymetry+), Tomasza Stańki (słynna wyprawa do Tadź Mahal), grupę Ossjan czy eksperymenty Sławomira Kulpowicza z wirtuozem sitara Shujaatem Khanem. Rodzime wątki etniczne są w tym wypadku związane z regionem południowego Mazowsza, z dominującym mazurkowym metrum trójdzielnym (tę tradycję pielęgnują zespoły folkowe, których przedstawicielem na płycie jest skrzypek Kacper Malisz ze słynnej Kapeli Maliszów!). Uważne ucho wychwyci także brzmienia inspirowane, najogólniej rzecz biorąc, sceną jazzu fusion czy ethno-fusion (m.in. Weather Report, Pat Metheny, Joe Zawinul Syndicate), a także stylistyką artystów współczesnych, coraz bardziej docenianych przez słuchaczy i krytykę, jak choćby ormiański pianista Tigran Hamasyan (na którego powołuje się Michał Barański). Wspominając o inspiracjach, koniecznie trzeba dodać elitę kontrabasistów i twórców nowoczesnej szkoły gitary basowej, takich jak legendarny Jaco Pastorius, działający współcześnie Awiszaj Kohen i Hadrien Feraud" - zaznaczył w książce programowej Tomasz Szachowski.

Podczas koncertu - obok Barańskiego - wystąpią Shachar Elnatan, Michał Tokaj, Łukasz Żyta, a także Olga Stopińska i Kacper Malisz.

Międzynarodowy Festiwal Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie organizowany jest przez Narodowe Centrum Kultury ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego partnerami są Filharmonia Narodowa, Program II Polskiego Radia, Instytut Adama Mickiewicza oraz POLMIC. Polska Agencja Prasowa objęła wydarzenie patronatem medialnym.(PAP)

Autorka: Anna Kruszyńska

akr/ dki/