Premier II RP, dwukrotnie pełnił urząd ministra spraw zagranicznych. Był jednym z najbardziej doświadczonych dyplomatów międzywojnia, pełniącym funkcje dyplomatyczne służąc jako urzędnik austrowęgierski. Był dziedzicem ogromnej fortuny rodzinnej w Galicji.
Urodził się 19 marca 1882 r. w Zagórzanach w Galicji. Pochodził z rodziny hrabiego Adama Tomasza Aleksandra, posła na Sejm Krajowy Galicji i do austriackiej Rady Państwa oraz właściciela wielu galicyjskich przedsiębiorstw naftowych. Studiował prawo na uniwersytetach w Wiedniu oraz Krakowie. Uzyskał stopień doktora praw. Rok wcześniej, po śmierci ojca przejął aktywa i posiadane przez niego przedsiębiorstwa. Był również akcjonariuszem dziennika „Czas”.
Skrzyński dyplomata
Został urzędnikiem monarchii austro-węgierskiej. Od 1909 r. był attaché w ambasadzie przy Stolicy Apostolskiej, a od 1912 r. służył jako szambelan na dworze cesarskim. Pracował w ambasadach w Berlinie, Paryżu i Waszyngtonie.
Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do wojska. Służył u boku gen. Tadeusza Rozwadowskiego. Po przeniesieniu do rezerwy działał w Stronnictwie Prawicy Narodowej (SPN). Tuż po odzyskaniu niepodległości został wiceprzewodniczącym Stronnictwo Budowy Zjednoczonej Polski (SBZP). W czerwcu 1919 r. został posłem RP w Rumunii. Prowadził negocjacje dotyczące konwencji o sojuszu polsko-rumuńskim.
Po zamordowaniu prezydenta Gabriela Narutowicza został ministrem spraw zagranicznych w rządzie gen. Władysława Sikorskiego. Działał na rzecz ostatecznego uznania wschodnich granic Rzeczypospolitej przez mocarstwa zachodnie. W 1924 r. został mianowany stałym delegatem do Ligi Narodów. W lipcu tego samego roku ponownie został ministrem spraw zagranicznych w rządzie Władysława Grabskiego. Był zwolennikiem obniżania napięcia międzynarodowego poprzez wielostronne umowy. Na Zgromadzeniu LN zapowiedział utworzenie uniwersytetu ukraińskiego z siedzibą we Lwowie. Planom tym sprzeciwiła się endecja. Doprowadził do poprawy stosunków z Czechosłowacją. W 1925 r. Warszawę odwiedził prezydent Edward Beneš. Zawarł konkordat ze Stolicą Apostolską. Sprzeciwił się zawarciu paktów reńskich gwarantujących wyłącznie zachodnie granice Niemiec. Po rozpoczęciu przez Niemcy wojny celnej z Polską zabiegał o wsparcie kredytowe USA. Podróż do Waszyngtonu nie przyniosła rezultatów.
13 listopada 1925 r. rząd Grabskiego podał się do dymisji. Tydzień później Skrzyński został nowym premierem, zachowując tekę ministra spraw zagranicznych. Jego rząd miał poparcie endecji, chadecji, Narodowej Partii Robotniczej, PSL–Piast i PPS. Działaniom rządu nie sprzyjała zła koniunktura gospodarcza i konflikt z marszałkiem Józefem Piłsudskim. Jego rząd dążył do przyznania Polsce stałego miejsca w Radzie Ligi Narodów.
Zamach majowy
Po ustąpieniu ministrów socjalistycznych z rządu Skrzyński złożył 21 kwietnia 1926 r. dymisję całego gabinetu na ręce prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, ale prezydent jej nie przyjął. Działalność słabego rządu, bez większości parlamentarnej została przedłużona do 5 maja 1926 r. Tego dnia Skrzyński ponownie podał się do dymisji. Prezydent powierzył wtedy misję utworzenia nowego rządu Wincentemu Witosowi. Skrzyński odmówił przyjęcia teki ministra spraw zagranicznych. Kilkanaście dni później, po przewrocie majowym, to samo stanowisko zaproponował mu Piłsudski. Skrzyński bardzo ostro krytykował piłsudczyków. Wyzwał na pojedynek gen. Stanisława Szeptyckiego, który zarzucił mu, że ułatwił przewrót majowy przez to, że oddał w swoim rządzie tekę ministra spraw wojskowych gen. Lucjanowi Żeligowskiemu. Generał Szeptycki chybił, a Skrzyński nie oddał strzału.
Dr K. Rak: w 1926 r. Berlin i Moskwa uważały, że Polska jest na skraju upadku
Ostatecznie wycofał się z życia politycznego. W 1928 r. założył firmę Przemysł Drzewny Dr. Aleksandra Hrabiego Skrzyńskiego w Gorlicach. Zarządzał również swoimi dobrami rodzinnymi. Był prezesem Rady Pierwszej Fabryki Lokomotyw w Polsce oraz wiceprezesem Zarządu Towarzystwa Międzynarodowych i Krajowych Zawodów Konnych w Polsce. Na forum Ligi Narodów pełnił rolę arbitra w sporze o terytorium pomiędzy Chile a Peru. Był również przewodniczącym Polskiej Unii Intelektualnej. Prawdopodobnie w 1930 r. Piłsudski nieskutecznie proponował mu powrót do służby w polskiej dyplomacji.
Zginął 25 września 1931 r. w Ostrowie Wielkopolskim na skutek odniesionych obrażeń w wypadku samochodowym. Został pochowany w rodzinnym grobowcu piramidalnym w Zagórzanach.
Był odznaczony Krzyżem Komandorskim i Wielką Wstęgą Orderu Polonia Restituta, Wielkimi Wstęgami: francuskiej Legii Honorowej, watykańską Piusa IX, Korony Włoskiej, Gwiazdy Rumuńskiej, czechosłowackiego Lwa Białego, finlandzkiej Białej Róży, austriackiego Złotego Krzyża Zasługi, szwedzkiej Gwiazdy Polarnej, peruwiańskiego Słońca i estońskim Krzyżem Wolności.(PAP)
szuk/
