Wystawa „Estera Karp w Muzeum Historycznym Skierniewic

W latach 20. związana z awangardą łódzką, skupioną wokół grupy „Jung Jidysz”. Wyjechała następnie do Paryża, by czerpać z bogactwa ówczesnej światowej stolicy sztuki. Zmarła samotnie we Francji w 1970 roku (w Créteil pod Paryżem), a jej twórczość uległa zapomnieniu. Dziś jest odkrywana na nowo, dzięki pasji kolekcjonerów i stopniowemu zainteresowaniu historyków sztuki i muzeów.

W 2017 roku, po raz pierwszy od śmierci malarki, jej prace zostały zaprezentowane w Polsce – w Skierniewicach, na wystawie w Izbie Historii Skierniewic. Od marca 2022 roku do grudnia 2023 trwał pokaz jej malarstwa w Musée d'Art et d'Histoire du Judaïsme (Muzeum Sztuki i Historii Judaizmu w Paryżu).

Planowana wystawa, od 21 stycznia do 7 kwietnia 2024 roku w Muzeum Historycznym Skierniewic, to symboliczny powrót artystki do rodzinnego gniazda, do źródeł. Skierniewickie Muzeum będzie gościć w swoich progach niemal 80 prac, stanowiących przekrój jej malarstwa. Tak obszerna wystawa była możliwa dzięki uprzejmości kolekcjonerów, galerii i muzeów z Polski oraz Francji. Część pokazanych prac pochodzi również ze zbiorów Muzeum Historycznego Skierniewic.

Wystawie towarzyszyć będzie publikacja, w dużej mierze dwujęzyczna, polsko-francuska, zawierająca teksty na temat życia i dzieła Estery Karp oraz katalog wszystkich pokazanych na wystawie prac, reprodukowanych w kolorze.

W opisany powyżej sposób, realizowany projekt spełnia założone przez nas cele, którymi były i są: badania, dokumentacja, popularyzacja i upowszechnienie wiedzy na temat artystki – zarówno we Francji, jak i w Polsce, dzięki połączeniu wysiłków przedstawicieli obu środowisk.

Patronat honorowy nad wystawą objęła Ambasada Francji w Polsce (Ambassade de France en Pologne) oraz Ambasada RP w Paryżu.

Harmonogram i miejsce wydarzenia

21 stycznia 2024 (niedziela) / godz. 14:00 / Muzeum Historyczne Skierniewic im. Jana Olszewskiego (ul. S. Batorego 64 J, Skierniewice) / wstęp wolny

Godz. 14:00 ---> Przywitanie oraz wystąpienia kuratorów, kolekcjonerów, gości i organizatorów (sala koncertowa Muzeum)

Godz. 15:00 ---> Koncert pt. „Kinder Yorn – opowieści z żydowskiego miasteczka”. Wystąpią artyści z grupy Sentido / Kopietz

Godz. 16:00 ---> Wykład wprowadzający do oprowadzania kuratorskiego – dr Ewa Bobrowska

Godz. 17:00 ---> Zwiedzanie wystawy

Wystawa będzie czynna do 7 kwietnia 2024.

O artystce

Estera Karp (używająca także nazwiska Ester Carp i  Esther Carp) – polska malarka i graficzka pochodzenia żydowskiego. Urodzona 17 grudnia 1897 roku w Skierniewicach pod Warszawą, Polska (wówczas Cesarstwo Rosyjskie), zmarła 11 czerwca 1970 roku w Créteil pod Paryżem, Francja.

Była córką fotografa i muzyka Lipmana Karpa i Bruchy z Fersztenbergów. Mieszkała przy ul. Mszczonowskiej 1 (obecnie) / ul. Pamieckiej (wówczas) w Skierniewicach. Studiowała malarstwo w Wiedniu na Akademii Sztuk Pięknych. Po studiach, w 1917 roku, przeniosła się do Łodzi. Na początku lat 20. XX wieku obracała się w kręgach łódzkiej awangardy, m.in. grupy Jung Idysz (Młody / Nowy Jidysz). W Łodzi, w 1921 roku ukazał się zbiór poezji „Himlen in opgrunt”  („Niebo w otchłani”) Chaima Króla ilustrowany jej barwnymi, ekspresjonistycznymi w wyrazie litografiami.

W 1925 roku przyjechała do Paryża, gdzie tworzyła, wpisując się w wielonarodowe środowisko twórcze, znane pod nazwą École de Paris (Szkoła Paryska), złożone w większości z artystów obcego pochodzenia, często żydowskiego.

W 1930 roku po raz pierwszy wystawiła swoje prace na Salonie Niezależnych w Paryżu. Rok później, w 1931, Leopold Zborowski zorganizował jej indywidualną wystawę. Na przełomie 1931/1932 roku pokazała swe prace w galerii Alice Manteau.

Następnie powróciła na kilka lat do Polski, gdzie wiosną 1933 roku jej obrazy można było zobaczyć w siedzibie Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych w Warszawie, obok dzieł metaloplastyka Arieha Merzera i malarza Efraima Mandelbauma.

W czerwcu tego roku, 1933, miała indywidualną wystawę w siedzibie loży stowarzyszenia B’nai B’rith (Synowie Przymierza) w Łodzi. W tym czasie mieszkała przy ul. Zachodniej 59a w Łodzi.

W 1935 roku znów wzięła udział w pokazie zorganizowanym przez Żydowskie Towarzystwo Krzewienia Sztuk Pięknych w Warszawie.

W 1935 lub 1936 roku powróciła, tym razem już definitywnie, do stolicy Francji. Mieszkała na lewym brzegu Sekwany, w 6-tej dzielnicy, m.in. w hotelu przy ul. Guénégaud. Później, od 1954 roku, aż do ostatecznego internowania w zakładzie psychiatrycznym, przy bulwarze Saint-Germain.

Drugą wojnę światową spędziła we Francji. W 1941 roku, na skutek ataku paranoi, trafiła do szpitala, a następnie do zakładu psychiatrycznego, gdzie pozostała do października 1944 roku, dzięki czemu najprawdopodobniej uniknęła deportacji do obozu koncentracyjnego.

Lata 1945-1955 to okres wyjątkowego rozwoju jej twórczości i ekspansji artystycznej. Wtedy wykształcił się jej dojrzały styl, zmierzający w kierunku abstrakcji. Malarka będzie brała regularnie udział w salonach organizowanych w stolicy Francji, jak wspomniany Salon Jesienny, a także w Salonie Niezależnych i w Salonie Tuileryjskim.

Będzie też czynną członkinią społeczności żydowskiej Paryża, biorąc udział w wystawach organizowanych przez Groupe des Artistes Juifs en France (Grupę Artystów Żydowskich we Francji), potem przez Musée Juif (Muzeum Żydowskie), a także w wystawie artystów polskich mieszkających we Francji (Exposition des Artistes Polonais résident en France) w 1948 roku.    

W 1963 roku, po kolejnym ataku choroby, została ponownie hospitalizowana, tym razem definitywnie. W tym okresie porzuciła malarstwo olejne na rzecz rysunków, wykonywanych kolorowymi długopisami. Zmarła 11 czerwca 1970 roku w szpitalu w Créteil pod Paryżem.

Twórczość Estery Karp jest tematycznie i stylistycznie zróżnicowana. Przedstawia jej osobisty, barwny świat. Wypracowała własny styl, który łączy figuratywność z abstrakcją w dynamicznych kompozycjach o żywej kolorystyce. Jej spuścizna artystyczna to: obrazy olejne, gwasze, akwarele, rysunki. Artystka tworzyła martwe natury, sceny rodzajowe, portrety. Tematy przewijające się w jej pracach, to: muzyka, muzycy, instrumenty; religia, tradycja, obrzędy żydowskie; artysta, jego praca, jego pracownia; życie codzienne; praca fizyczna; kobiety, mężczyźni, macierzyństwo; choroba, szpital.

Tworzyła w nurcie: impresjonizmu, postimpresjonizmu, neoimpresjonizmu, fowizmu, ekspresjonizmu, kubizmu, futuryzmu. Inspirowała ją najprawdopodobniej twórczość takich artystów modernistycznych, jak: Édouard Manet, Edgar Degas, Paul Cézanne, Alfred Sisley, Vincent Van Gogh, Marc Chagall, Maurice de Vlaminck, Pablo Picasso, Francis Picabia, Chaim Soutine, Gino Severini, František Kupka, Robert i Sonia Delaunay, Bolesław Biegas.

Obrazy Estery Karp znaleźć można głównie w kolekcjach prywatnych: we Francji, Polsce i Izraelu, ale także w zbiorach muzealnych: we Francji – w Musée d’Art et d’Histoire du Judaïsme (Muzeum Sztuki i Historii Judaizmu) w Paryżu; w Izraelu – w Mishkan Le’Omanut (Muzeum Sztuki En Charod) w Kibuc; w Muzeon Tel Aviv Leomanut (Muzeum Sztuki) w Tel Awiwie; w Polsce – w Muzeum Historycznym Skierniewic im. Jana Olszewskiego w Skierniewicach oraz w Villi La Fleur w Konstancinie-Jeziornie . Twórczość Estery Karp znajduje się także w kolekcjach państwowych we Francji w Centre National des Arts Plastiques (Narodowe Centrum Sztuk Wizualnych) w Paryżu.

Źródło: Muzeum Historyczne Skierniewic