Jerzy Stankiewicz został uhonorowany francuską Legią Honorową w uznaniu jego działalności na rzecz zachowania pamięci o dziele francuskiego kompozytora Oliviera Messiaena. Insygnia orderu wręczył podczas poniedziałkowej uroczystości ambasador Francji w Polsce Etienne de Poncins.
Wręczając order Legii Honorowej ambasador Francji podkreślił, że Jerzy Stankiewicz jest kolejnym Polakiem, który otrzymuje to wyróżnienie jako podziękowanie za budowanie bliskich związków pomiędzy Francją i Polską. Przypomniał, że Jerzy Stankiewicz był pierwszym promotorem muzyki Oliviera Messiaena, jednego z najwybitniejszych francuskich kompozytorów muzyki współczesnej drugiej połowy XX wieku. „Poświęcił pan jego twórczości niemal całą swoją karierę” – powiedział ambasador. Wymienił także najważniejsze koncerty i festiwale na których z inicjatywy Stankiewicza wykonywano muzykę Messiaena.
Dziękując za przyznanie nagrody Jerzy Stankiewicz powiedział, że przyznany mu order jest wyróżnieniem dla wszystkich, którzy w Polsce zajmowali się muzyką Messiaena i wzmacniali „powinowactwo naszych kultur, które jest bardzo bliskie”. Muzykolog mówił o swoich najwcześniejszych związkach z muzyką francuskiego kompozytora. Jego wywodząca się z Wilna rodzina po II wojnie światowej osiedliła się na Mazurach. Tam, na falach francuskiego radia, pod koniec lat pięćdziesiątych Stankiewicz usłyszał muzykę Messiaena. W latach siedemdziesiątych poznał kompozytora osobiście. „To spotkanie nasunęło mi wówczas pomysł zajęcia się związkami Messiaena z Polską” – wspominał Stankiewicz.
W kolejnych latach polski muzykolog badał okres uwięzienia kompozytora w niemieckim obozie jenieckim Stalag VIII A w Görlitz (Zgorzelec), gdzie Messiaen skomponował „Kwartet na koniec czasu”. Przypomniał, że Messiaen podczas pobytu w niemieckim obozie koncentracyjnym był zatrudniony w obozowej bibliotece. „Zatrudnił go tam polski literat Zdzisław Nardelli, ratując przed przymusem pracy fizycznej i dając możliwość tworzenia” – powiedział.
Jako kulminacyjny moment zainteresowania muzyką Messiaena Jerzy Stankiewicz określił przyjazd francuskiego kompozytora i wykonanie jego kompozycji na zakończenie festiwalu Warszawska Jesień w 1989 roku. „Ten niesamowity koncert zakończył wybuch owacji trwający kwadrans. Myślę, że ten moment pamięta wielu dziś tu obecnych. Messiaen powiedział wówczas, że bardzo żałuje, iż poznał Polskę tak późno” – wspominał Jerzy Stankiewicz.
Olivier Messiaen (1908-1992) to urodzony w Awinionie francuski kompozytor, teoretyk, eksperymentator, organista, pianista, pedagog, ornitolog. Był artystą obdarzonym zdolnością kojarzenia dźwięków z barwami. Jego dzieła znane są z wykorzystywania motywów mistycznych i religijnych oraz z inspiracji naturą.
Obok „Kwartetu na koniec czasu” do najważniejszych dzieł Messiaena należą m.in.: „Visions de l'Amen na dwa fortepiany (1943); „Vingt regards sur l'enfant-Jésus na fortepian” (1944); „Symfonia Turangalila na fortepian”; „Chronochromie na orkiestrę” (1959–60); „Couleurs de la cité céleste na fortepian i zespół” (1963 r.).
Messiaen jest także autorem siedmiu tomów utworów fortepianowych „Catalogue d'oiseaux” („Katalog ptaków”, 1956-58); jest to rezultat wykorzystywania przez kompozytora śpiewu ptaków w strukturze utworu. Messiaen włączał śpiew ptaków do wielu swoich kompozycji, w kilku z nich śpiew ptaków jest najważniejszym elementem dzieła.
Największym projektem kompozytorskim Messiaena jest opera „Święty Franciszek z Asyżu", nad którą pracował przez osiem lat i w której dokonał syntezy swych technik kompozytorskich. Do wykonania dzieła potrzebny jest ogromny zespół: sama orkiestra składa się z 68 instrumentów smyczkowych, 38 dętych, 3 fal Martenota i rozbudowanej sekcji perkusyjnej, w której gra aż 11 muzyków. Towarzyszy im 7 głosów solowych i 150-osobowy chór.(PAP)
Autor: Michał Szukała
szuk/ aszw/
