Modlitwa świętego Dominika; obraz El Greca. /Źródło: wikipedia.pl
Kościół katolicki 8 sierpnia wspomina św. Dominika Guzmána, któremu przypisuje się upowszechnienie modlitwy różańcowej w zbliżonej formie do obecnej. Mimo że założony przez niego zakon kaznodziejski dominikanów liczy ponad 800 lat, w Polsce ma najwięcej kandydatów przygotowujących się do kapłaństwa.
Powstanie modlitwy różańcowej w formie zbliżonej do znanej obecnie tradycja Kościoła przypisuje założycielowi zakonu dominikanów św. Dominikowi Guzmánowi ur. ok. 1171–1173 r.
Według tradycji Kościoła katolickiego, w 1214 r. objawiła mu się Matka Boża wskazując nabożeństwo Różańca Świętego jako środek wybawienia Europy od herezji albingensów. Sekta pojawiła się ok. 1200 r. a jej członkowie zaprzeczali głównym prawdom wiary katolickiej, m.in. Trójcy Świętej, wcieleniu Syna Bożego, odrzucali mszę św., małżeństwo i pozostałe sakramenty. Burzyli także chrześcijańskie kościoły i klasztory oraz niszczyli obrazy i krzyże.
W związku z tym, że albingensi zarzucali mu, że ma majątek i prowadzi wystawne życie, Dominik postanowił prowadzić życie ewangeliczne na wzór Jezusa chodząc od wioski do wioski, aby wyjaśniać ludziom naukę Chrystusa. Papież Innocenty III zatwierdził tę formę pracy apostolskiej. Do Dominika dołączyło 11 cystersów, którzy postanowili prowadzić podobny tryb życia, co dało początek 1207 r. zakonowi kaznodziejów - dominikanów. Jego głównym celem było głoszenie słowa Bożego i zbawianie dusz. Zakon zatwierdził papież Honoriusz III 22 grudnia 1216 r. Kapituła generalna w Bolonii w 1220 r. zdecydowała, że zakon nie może posiadać na własność stałych dóbr, ale że ma żyć wyłącznie z ofiar. W ten sposób dominikanie dołączyli do rodziny zakonów mendykanckich (żebrzących), jakimi byli w XIII w. franciszkanie, augustianie, karmelici, trynitarze, serwici i minimi.
Dominikański sposób życia był nowością w odniesieniu do wcześniej istniejących zakonów, które cechowało stabilitas loci, czyli stałość miejsca oraz zamknięcie.
Dominikanie odnaleźli papieskie regalia
Ważne miejsce w duchowości dominikańskiej zajmuje studiowanie rozumiane jako poszukiwanie prawdy, które powinno prowadzić do troski o zbawienie bliźniego. Według św. Dominika, słowo Boże powinno się głosić całym sobą. Postawę tę potwierdza dominikańska dewiza, contemplata aliis tradere (nauczać innych tego, w czym jest się samemu zakorzenionym poprzez kontemplację). Poza tym, ważna elementem duchowości dominikańskiej jest równowaga pomiędzy aktywnością a życiem modlitwy.
Papież Grzegorz IX kanonizował św. Dominika w roku 1234.
Wśród najbardziej znanych dominikanów są m.in. św. Tomasz z Akwinu (doktor Kościoła), papież św. Pius V czy św. Katarzyna ze Sieny (doktor Kościoła i patronka Europy).
Pierwszymi Polakami, którzy wstąpili do zakonu kaznodziejskiego jeszcze za życia św. Dominika, był św. Jacek i bł. Czesław. Założyli oni klasztory dominikańskie w najważniejszych miastach Polski i Czech. Prowadzili także misje w Prusach, na Litwie i Rusi. Do rozbiorów zakon był jedną z największych rodzin zakonnych w Polsce.
Także dziś zakon dominikanów cieszy się dużą popularnością. W kraju jest blisko 450 dominikanów. Według danych przekazanych Konferencji Rektorów Wyższych Seminariów Duchownych Diecezjalnych i Zakonnych z października 2023 r. do kapłaństwa przygotowywało się w zakonie 59 mężczyzn. Na drugim miejscu za nimi byli salezjanie (49) a na trzecim paulini i Seminarium Redemptoris Mater (37).
Cechą charakterystyczną niemal wszystkich polskich klasztorów dominikańskich jest codzienna msza św. z kazaniem odprawiana w samo południe oraz wspólnie odmawiana lub śpiewana w tradycyjny, gregoriański sposób Liturgia Godzin.
Różaniec składający się z trzech części: radosnej, bolesnej i chwalebnej i z 15 tajemnic, zatwierdził po soborze trydenckim w roku 1569 papież Pius V. W 2002 r. papież Jan Paweł II listem apostolskim "Rosarium Virginis Mariae" dodał do różańca tajemnice światła, zapełniając lukę między dzieciństwem Pana Jezusa i Jego męką.
Na modlitwę różańcową jako szczególnie skuteczną i miłą Bogu wskazywało wielu papieży, począwszy od Piusa X. Wielkim czcicielem różańca był m.in. papież Leon XIII, którego pontyfikat przypadał na lata 1878-1903. Napisał on 12 encyklik i dwa listy apostolskie poświęcone różańcowi. Papież Paweł VI w adhortacji "Marialis cultus" z 2 lutego 1974 r. wskazał na różaniec jako na modlitwę głęboko zakorzenioną w Biblii.
W liście apostolskim "Rosarium Virginis Mariae" z 16 października 2002 r. papież Jan Paweł II nazwał różaniec "modlitwą o wielkim znaczeniu, przynoszącą owoce świętości".
„W powściągliwości swych elementów skupia w sobie głębię całego przesłania ewangelicznego, którego jest jakby streszczeniem” – zaznaczył papież. Podkreślił, że od młodzieńczych lat modlitwa ta miała ważne miejsce w jego życiu duchowym i zachęcał wszystkich do jej odmawiania.
Jak wskazał, różaniec jest szczególnie skuteczną modlitwą o dar pokoju. Zachęcał, by różańcem modlić się w rodzinach.
„Powrót do różańca w rodzinach chrześcijańskich ma być, w ramach szerzej zakrojonego duszpasterstwa rodzin, skuteczną pomocą, by zapobiec zgubnym następstwom tego kryzysu znamiennego dla naszej epoki” – pisał.
Święto Matki Bożej Różańcowej Kościół katolicki obchodzi 7 października. Ustanowił je papież Pius V w 1572 r. na pamiątkę zwycięstwa wojsk Ligi Świętej, skupionej wokół Państwa Kościelnego, nad wojskami Imperium Osmańskiego, odniesionego pod Lepanto 7 października 1571 r. (PAP)
Autor: Magdalena Gronek
mgw/ agz/
