Cmentarz na Rossie w Wilnie, fot. PAP/V. Doveiko
Staraniem Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą (SKOnSR) na najstarszej wileńskiej nekropolii, Rossie, odnowiono w 2024 roku kolejnych 16 nagrobków. Komitet przyczynił się też do wyremontowania grobu żołnierza 4. Brygady Wileńskiej AK Michała Półtoraka na cmentarzu w Kalwarii Wileńskiej.
Prezentacja odnowionych nagrobków odbyła się 20 października. Przy każdym z nich prezes SKOnSR Dariusz Żybort przypomniał o spoczywających tam osobach, a także o zakresie wykonanych prac.
"Od blisko dziesięciu lat zapraszamy społeczność Wilna na nasze tzw. +Lekcje historii inaczej+, by pokazać to, co zrobiliśmy; żeby pokazać, że pieniądze, które zbieramy, rzeczywiście wydajemy na renowację pomników" – mówił Żybort w rozmowie z PAP.
W tym roku wykonano prace o wartości około 40 tys. euro, z czego około 27 tys. przekazał Komitet, który pozyskał pieniądze z organizowanych kwest oraz ze sprzedaży "cegiełek" przez wileńskich przewodników.
Instytut Pamięci Narodowej (IPN) sfinansował renowację dwóch pomników na Rossie: Edwarda Podolińskiego oraz Władysława i Józefa Kulbowskich. IPN wsparł też finansowo prace remontowe grobu na cmentarzu w Kalwarii Wileńskiej, gdzie spoczywa Michał Półtorak, żołnierz AK, kawaler orderu Virtuti Militari. Natomiast dzięki wsparciu finansowemu Fundacji "Pomoc Polakom na Wschodzie" im. Jana Olszewskiego na Rossie odnowiono pomnik Apolinary Platerowej z Żabów.
Spośród wszystkich tegorocznych przedsięwzięć Żybort wyróżnił odnowienie kwatery rodziny Jocherów. "Spoczywa tu Adam Jocher, zmarły w 1860 roku, znany bibliograf, bibliotekarz i wykładowca Uniwersytetu Wileńskiego. W kwaterze pochowany jest też jego brat, Włodzimierz Jocher" – przypomniał, podkreślając, że "rodzina Jocherów, mieszkająca obecnie w Polsce, przez wiele lat uczestniczyła w kwestach na (warszawskich) Powązkach na rzecz naszego cmentarza".
W ocenia prezesa Komitetu "ważny jest też nagrobek lekarza pediatry Wacława Jasińskiego, odnowiony przez Warmińsko-Mazurską Izbę Lekarską" oraz - na Nowej Rossie - pomnik zmarłej w 1934 roku harcerki Lilii Klonowskiej. "Ten nagrobek odnowiliśmy m.in. w podziękowaniu harcerzom, którzy aktywnie wspierają nasze kwesty, a także inne przedsięwzięcia" – relacjonował Żybort.
Koniec października to nie tylko okres podsumowanie rocznych prac SKOnSR. Z inicjatywy Komitetu, wzorem lat poprzednich, od tygodnia trwa sprzątanie cmentarza, które potrwa do 30 października. W sprzątanie z opadających liści nekropolii, porośniętej starymi drzewami, angażują się głównie uczniowie polskich szkół. Trwa też tradycyjna akcja "Światełko pamięci", w ramach której zbierane są znicze, zapalane 1 listopada na Rossie i wileńskim Cmentarzu Bernardyńskim.
Założona w 1801 roku Rossa jest najstarszą wileńską nekropolią. Składa się z kilku części, zwanych Starą i Nową Rossą oraz Cmentarza Wojskowego z mauzoleum, w którym spoczywa serce marszałka Józefa Piłsudskiego. Pochowano tam też jego matkę.
Na Rossie jest około 26 tys. nagrobków, pomników i grobowców. Spoczywają tam m.in. profesorowie wileńskiego Uniwersytetu Stefana Batorego. Są tam też groby archeologa i pisarza Eustachego Tyszkiewicza, rzeźbiarza i architekta Antoniego Wiwulskiego, malarzy Franciszka Gucewicza i Franciszka Smuglewicza, czy dwojga dzieci Stanisława Moniuszki. Na Rossie pochowano również polskich żołnierzy, uczestników Powstania Styczniowego.
Ponadto na wileńskim cmentarzu spoczywają m.in. ojciec litewskiego odrodzenia narodowego Jonas Basanaviczius, malarz i kompozytor Mikalojus Konstantinas Cziurlionis, pisarze Vincas Mykolaitis-Putinas i Balys Sruoga, a także wiele innych osób zasłużonych dla Polski, Litwy i Wilna.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ szm/ js/
