Prezentacja dokumentów z archiwum ppłk. Macieja Kalenkiewicza w Sali Tradycji Ordynariatu Polowego WP w Warszawie podczas uroczystości ich przekazania do zasobu Archiwum Akt Nowych. Fot. PAP/Marcin Obara
Maria Wołągiewicz przekazała do Archiwum Akt Nowych dokumenty, fotografie i pamiątki związane z działalnością ojca, ppłk. Macieja Kalenkiewicza ps. „Kotwicz”, hubalczyka, żołnierza AK i cichociemnego. Uroczyste przekazanie akt odbyło się w piątek (22 sierpnia) w Warszawie w 81. rocznicę śmierci „Kotwicza”.
– To bardzo wzruszająca chwila, rozstaję się ze spuścizną rodzinną oraz dokumentacją, którą gromadziła moja rodzina od śmierci ojca – powiedziała Maria Wołągiewicz. W rozmowie z PAP wspominała, że po śmierci ojca w 1944 r. mama, a przede wszystkim siostra ojca, zbierała informacje od żołnierzy, którzy walczyli razem z nim. – Ciocia była nauczycielką historii, więc była przygotowana do tej pracy – zaznaczyła.
Po śmierci ciotki to ona zajęła się rodzinnym archiwum. – Młodsze pokolenia w naszej rodzinie przekonały mnie, żeby przekazać te zbiory do archiwum – wyjaśniła.
Dyrektor Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak wspominał, że był zaskoczony, kiedy dostał mejla od Marii Wołągiewicz. – Pani Maria po konsultacji ze środowiskiem i historykami, którzy zajmują się cichociemnymi, zwróciła się do nas z propozycją przekazania rodzinnego archiwum – mówił.
Podziękował jej i jej rodzinie za tę decyzję. Podkreślił, że pamięć o „Kotwiczu” w jego rodzinie trwała cały czas, a dokumenty i zdjęcia były dokładnie opisane.
Wśród przekazanych archiwaliów znajdują się dokumenty wojskowe, fotografie, wspomnienia kolegów, współtowarzyszy broni, a także dokumenty rodzinne. Pośród nich są m.in. dyplomy i dokumenty poświadczające ukończenie studiów, legitymacje wojskowe, zdjęcia rodzinne z czasów pokoju i fotografie wojenne. Jest także pamiętnik prowadzony przez Kalenkiewicza w latach 1939–1941. W przekazanym zbiorze znalazł się list gończy wystawiony przez władze niemieckie za cichociemnymi, w tym za „Kotwiczem”, którzy zostali zrzuceni na terenach okupowanych.
Maciej Kalenkiewicz urodził się 1 lipca 1906 r. w Pacewiczach (pow. Wołkowysk, woj. białostockie). Z wykształcenia był saperem i inżynierem, absolwentem Oficerskiej Szkoły Inżynierii, którą ukończył w październiku 1927 r. Po przewrocie majowym przeniesiony służbowo na Wydział Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej, w 1935 r. uzyskał dyplom inżyniera urządzeń i komunikacji miejskich. Do Wyższej Szkoły Wojennej został przyjęty w styczniu 1938 r. z pierwszą lokatą spośród 800 kandydatów, jego naukę przerwał początek wojny. Tytuł oficera dyplomowanego uzyskał pośmiertnie.
Po klęsce wrześniowej służył w Oddziale Wydzielonym Wojska Polskiego pod dowództwem mjra Henryka Dobrzańskiego „Hubala” jako szef sztabu i zastępca dowódcy. W grudniu 1939 r. przedostał się do Francji, a po ewakuacji rządu RP do Wielkiej Brytanii w czerwcu 1940 r. wraz z kpt. Janem Górskim ps. „Chomik” tworzył lotniczą łączność z krajem oraz polskie wojska spadochronowe. Jako instruktor brał udział w szkoleniu elitarnego oddziału żołnierzy dywersantów, tzw. cichociemnych. Był też jednym z pierwszych żołnierzy Armii Krajowej zrzuconych do okupowanej Polski.
W lutym 1944 r. Kalenkiewicz został mianowany inspektorem w Okręgu Nowogródek AK, wkrótce też przejął dowodzenie Zgrupowaniem „Nadniemeńskim”. Był jednym z pomysłodawców operacji „Ostra Brama”, mającej na celu zdobycie Wilna przed nadciągającą Armią Czerwoną. Po tym, kiedy wkroczyła ona na dawne Kresy Wschodnie, prowadził walkę partyzancką; stracił wówczas prawą rękę.
Zginął 21 sierpnia 1944 r. w bitwie pod Surkontami (obecnie na Białorusi) w walce z oddziałami NKWD. Tam też został pochowany. Odznaczony został dwukrotnie orderem Virtuti Militari V kl., dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami i Krzyżem Armii Krajowej.
Maria Wołągiewicz przekazała, że cmentarz, na którym spoczął jej ojciec oraz inni polscy żołnierze, został zniszczony w 2022 r. przez władze białoruskie. Wyraziła nadzieję, że cmentarz wojenny zostanie odbudowany. (PAP)
wnk/ miś/
