Dawna Elektrociepłownia Zabrze. Fot. PAP/Kasia Zaremba
Trwa postępowanie ws. wpisania Elektrociepłowni Zabrze do rejestru zabytków woj. śląskiego. Główny architekt Grupy Arche, do której należy elektrociepłownia, ocenił, że zabytkowy charakter jest jej atutem.
W zawiadomieniu Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach poinformował, że wpis do rejestru zabytków ma objąć zarówno budynki elektrociepłowni, jak i teren wokół nich.
Zakres wpisu obejmuje budynki: hali rozdzielni głównej 6kV, hali maszynowni, hali kotłowni II, biurowy – dyrekcję i pracownie, administracyjny – bibliotekę, warsztatów mechanicznych, szatni i łaźni, magazynu wyrobów gotowych i magazynu głównego, magazynu ogólnego zastosowania, tokarni i biur, portierni, świetlicy i Kina Energetyk; oraz dwa ceglane kominy i chłodnię kominową.
Grupa Arche kupiła zabytkową Elektrociepłownię Zabrze
„Od dnia wszczęcia postępowania w sprawie wpisu zabytku do rejestru, do dnia, w którym decyzja w tej sprawie stanie się ostateczna, przy zabytku, którego dotyczy postępowanie, zabrania się prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych i podejmowania innych działań, które mogłyby prowadzić do naruszenia substancji lub zmiany wyglądu zabytku” – poinformował urząd konserwatorski.
Pod koniec lipca 2025 r. Grupa Arche kupiła Elektrociepłownię Zabrze od lokalnego samorządu. Firma zapowiedziała, że na terenie dawnego zakładu wybuduje hotel w formie kontenerowej, a wewnątrz istniejących budynków zamierza stworzyć przestrzenie gastronomiczne, edukacyjne i kulturalne.
Główny architekt Grupy Arche Piotr Grochowski we wtorek zapewnił PAP, że przed zakupem Elektrociepłowni Zabrze firma była świadoma jej zabytkowego charakteru. – Nam również zależy na tym, żeby wpisać ten obiekt do rejestru zabytków. Być może dla niektórych inwestorów byłaby to przeszkoda, ale dla nas jest to ogromnym atutem – podkreślił.
Elektrociepłownia Zabrze ma zostać zrewitalizowana w ciągu pięciu lat
Według Grupy Arche Elektrociepłownia Zabrze ma wpisać się w turystyczną mapę regionu oraz miasta. W Zabrzu działa bowiem Muzeum Górnictwa Węglowego z jednymi z najpopularniejszych postindustrialnych atrakcji województwa śląskiego – Kopalnią Guido i Sztolnią Królowa Luiza. Oba te obiekty znajdują się w pobliżu elektrociepłowni.
Ponadto trwają starania o wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO „Historycznego kompleksu wydobycia węgla kamiennego w Zabrzu (XVIII-XX w.)” oraz Muzeum Górnictwa Węglowego na listę Polskich Marek Turystycznych. Jedno i drugie ma przyciągnąć do Zabrza większą liczbę turystów.
Zakładany przez Grupę Arche koszt rewitalizacji zabrzańskiej elektrociepłowni to około 70 mln złotych.
Historia Elektrociepłowni Zabrze sięga końca XIX w. Wówczas zaczęto w niej produkować prąd. Był to impuls do rozwoju energetyki na Górnym Śląsku oraz rozwoju samego Zabrza, które nie miało jeszcze wówczas praw miejskich.
W dwudziestoleciu międzywojennym była to jedna z największych elektrowni w regionie. Mimo zniszczeń i grabieży po II wojnie światowej utrzymano funkcjonowanie zakładu, a w latach 70. XX w. przekształcono go w elektrociepłownię.
Na zdjęciu wnętrze dawnej Elektrociepłowni Zabrze. Fot. PAP/Kasia Zaremba
Łączna kubatura obiektów Elektrociepłowni Zabrze przekracza 220 tys. metrów sześciennych, co można odnieść np. do kubatury Zamku w Malborku (250 tys. metrów sześciennych). Dawny zakład znajduje się w gminnej ewidencji zabytków.
Grupa Arche od 2022 r. jest właścicielem jednego z najważniejszych zabytków na Górnym Śląsku – Elektrociepłowni Szombierki. Firma dotąd prowadziła prace związane z jej uporządkowaniem i zabezpieczeniem m.in. dachów oraz murów. Wiosną 2025 r. prezes Grupy Arche Władysław Grochowski zapowiedział, że pierwszy etap rewitalizacji Elektrociepłowni Szombierki powinien zostać ukończony w ciągu około dwóch lat.
Grupa Arche działa w branży hotelarskiej i deweloperskiej. Zajmuje się rewitalizacją zabytków.(PAP)
pato/ dki/
