Dokument zawierając wywód przodków Teresy Kunegundy Sobieskiej. Źródło: Archiwum Państwowe
Zasoby Archiwów Państwowych wzbogaciły się o nieznane dotąd dokumenty króla Jana III Sobieskiego i jego rodziny oraz akta Tadeusza Kościuszki z czasów insurekcji.
Nowo pozyskane dziedzictwo dokumentacyjne otrzymało nazwę „Zbiór dokumentów Sobieskich i Kościuszków”.
– To wydarzenie o ogromnym znaczeniu dla polskiej kultury. Moment niezwykle ważny nie tylko dla środowiska archiwalnego, ale przede wszystkim dla całego społeczeństwa. Dzięki pracy i zaangażowaniu archiwistów do Archiwów Państwowych trafiają materiały, które przez dziesięciolecia pozostawały poza obiegiem naukowym, w prywatnych kolekcjach. Dziś zyskują one należne im miejsce w polskim dziedzictwie kulturowym. Każdy taki zbiór jest jak powrót utraconej części narodowej pamięci – podkreślił dr Paweł Pietrzyk, naczelny dyrektor Archiwów Państwowych.
Nowo pozyskany zbiór to materiały o wyjątkowej wartości historycznej i naukowej. Na dokumenty rodziny Sobieskich składają się między innymi akta członków rodziny, kwity oraz bogata korespondencja rodzinna i polityczna. Jest to zbiór niezwykle cenny i zróżnicowany.
Dokumenty te wraz z korespondencją nigdy nie były wykorzystywane w badaniach historycznych. Wszystkie pozyskane akta pierwotnie przechowywane były w Archiwum Radziwiłłów, o czym świadczą osiemnastowieczne sygnatury, ale zapewne pod koniec XIX w. dostały się w ręce nieznanego kolekcjonera.
Na drugą grupę składają się oryginalne dokumenty związane z rodziną Tadeusza Kościuszki z lat 1543-1743, również ze zbiorów radziwiłłowskich, oraz akta dotyczące działalności wojskowej naczelnika powstania. Obejmują one różnorodne dokumenty powstałe między innymi w okresie wojny z Rosją w obronie Konstytucji 3 maja oraz powstania kościuszkowskiego. Szczególne znaczenie mają dokumenty wojskowe z czasów Powstania, w tym raporty składane Kościuszce przez księcia Józefa Poniatowskiego. Wśród wystawców dokumentów zidentyfikować można m.in. generałów Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Jasińskiego, Karola Kniaziewicza i Józefa Zajączka. Źródło ich pochodzenia nie jest jeszcze znane. Materiały te zostaną poddane szczegółowej analizie, nie ma bowiem wątpliwości, że w chwili obecnej jest to jedna z najważniejszych spuścizn archiwalnych po Tadeuszu Kościuszce.
– Zbiór dokumentów Sobieskich i Kościuszki to wyjątkowe źródło wiedzy o dwóch wielkich postaciach naszej historii, które w różnych epokach symbolizowały wolność i niepodległość Rzeczypospolitej. Wiele z tych źródeł nigdy nie było przedmiotem badań historycznych. Ich analiza pozwoli nie tylko pogłębić wiedzę o epoce, ale również zweryfikować niektóre fakty historyczne. Odzyskiwanie, zabezpieczanie i udostępnianie dziedzictwa dokumentacyjnego to nasza misja, którą realizujemy z dumą i poczuciem odpowiedzialności. Dlatego deklaruję, że po zakończeniu niezbędnych prac konserwatorskich i opracowaniu naukowym, kopie cyfrowe wszystkich tych dokumentów zostaną udostępnione w domenie publicznej – zaznaczył dr Pietrzyk.
– Archiwum Główne Akt Dawnych posiada najważniejsze polskie dokumenty historyczne, w tym zwłaszcza związane z historią Dawnej Rzeczypospolitej. Pozyskanie bezcennych dokumentów związanych z polskimi bohaterami narodowymi – Janem III Sobieskim oraz Tadeuszem Kościuszką jest wspaniałym uzupełnieniem naszego zasobu, w znacznej części zniszczonego przez Niemców podczas II wojny światowej – powiedział Robert Kostro, dyrektor Archiwum Głównego Akr Dawnych.
wnk/
