Polski sukces gospodarczy to także zasługa samorządów i skutecznego wykorzystywania przez nie środków UE - uważa minister w Kancelarii Prezydenta Olgierd Dziekoński. W tym roku mija 25 lat polskiej samorządności. Z tej okazji Kancelaria zapowiada szereg przedsięwzięć.
W ramach obchodów m.in. w czwartek w Pałacu Prezydenckim odbędzie się Forum Debaty Publicznej poświęcone roli samorządów w ochronie dziedzictwa narodowego.
27 maja 1990 roku odbyły się pierwsze w pełni wolne wybory do rad gmin. Prezydent Bronisław Komorowski zaapelował do instytucji naukowych, organizacji pozarządowych, lokalnych środowisk przedsiębiorców, a także do mieszkańców wsi i miast oraz przedstawicieli administracji rządowej i samorządowej, by z okazji 25-lecia samorządności organizowali przedsięwzięcia, które będą podkreślać rolę samorządów w Polsce. Prezydent chce objąć te wydarzenia patronatem.
Prezydencki minister Olgierd Dziekoński podkreślił w rozmowie z PAP, że samorządność to szczególny sposób świadomego i odpowiedzialnego zagospodarowania odzyskanej 25 lat temu przez Polskę wolności. Jak dodał, reforma samorządowa doprowadziła do rozkwitu aktywności obywatelskiej, a także do rozwoju zarówno dużych miast, jak też miasteczek i wsi. "Rozwój ten był możliwy dzięki kreatywności i umiejętnościom lokalnych społeczności i lokalnych elit" - mówił Dziekoński.
27 maja 1990 r. odbyły się pierwsze w pełni wolne wybory do rad gmin. Prezydent Bronisław Komorowski zaapelował do instytucji naukowych, organizacji pozarządowych, lokalnych środowisk przedsiębiorców, a także do mieszkańców wsi i miast oraz przedstawicieli administracji rządowej i samorządowej, by z okazji 25-lecia samorządności organizowali przedsięwzięcia, które będą podkreślać rolę samorządów w Polsce. Prezydent chce objąć te wydarzenia patronatem.
Zaznaczył, że Polska po wejściu do UE, mogła skuteczne korzystać z funduszy unijnych dzięki sprawnie funkcjonującemu samorządowi gminnemu, powiatowemu, a w szczególności wojewódzkiemu. Mówił, że polski sukces gospodarczy w dużej mierze był możliwy dzięki aktywności małych i średnich przedsiębiorstw, które - jak zaznaczył - są bardzo mocno związane z funkcjonowaniem władz lokalnych.
Prezydencki minister uważa, że dobrze funkcjonujące samorządy zapewniają też duży poziom stabilność politycznej, dają możliwość budowania lokalnych elit, rozwijania kariery politycznej młodym ludziom. "Ubiegłoroczne wybory samorządowe pokazały, jak wielu nowych, młodych ludzi przyszło do samorządów, udowadniając, że jest to atrakcyjna i ważna forma aktywności obywatelskiej" - powiedział.
Z okazji 25-lecia polskiej samorządności prezydent chce przypomnieć Polakom, jak ważną rolę ogrywają samorządy. "Bardzo często nie zdajemy sobie sprawy, jak wiele od nich zależy. Na przykład mało kto wie, że blisko 50 proc. wpływów z podatku PIT trafia do samorządów. Warto w związku z tym mieć świadomość, jakie kompetencje mają władze lokalne i czego powinniśmy oczekiwać od naszych przedstawicieli; jak zgłaszać lokalne problemy, jak angażować się w ich rozwiązywanie, czym na przykład jest budżet partycypacyjny" - powiedział Dziekoński.
Minister zaznaczył, że obchody będą też okazją do debaty na temat koniecznych zmian w funkcjonowaniu samorządów. "Reformy są konieczne, zostały one zarysowane przez prezydenta w jego projekcie ustawy, który dwa lata temu został skierowany do Sejmu i w tej chwili będzie podlegał dyskusji w parlamencie" - dodał minister.
Z okazji 25-lecia polskiej samorządności, poza wydarzeniami organizowanymi przez lokalne społeczności, odbędzie się kilka wydarzeń o zasięgu ogólnopolskim: 5-6 marca w Poznaniu zostanie zorganizowany Kongres Samorządowy, a 9 marca w Pałacu Prezydenckim prezydent uhonoruje osoby, które szczególnie przyczyniły się do rewolucji samorządowej; tego dnia zostanie też m.in. otwarta specjalna wystawa.
Ponadto w dniach 17-18 września w Warszawie odbędzie się konferencja dotycząca 30-lecia Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego Rady Europy. Dokument ten reguluje status samorządów lokalnych w relacji do władz centralnych oraz w relacji do władz innych państw i działających w nich samorządów. Karta została przyjęta w 1985 r., weszła w życie trzy lat później. Polska ratyfikowała Kartę w 1994 r., jako jeden z nielicznych krajów w całości.
W ramach obchodów 25-lecia samorządności w najbliższy czwartek w Pałacu Prezydenckim odbędzie się też Forum Debaty Publicznej poświęcone roli samorządów w ochronie dziedzictwa narodowego. Jak mówił PAP podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta Maciej Klimczak, spora część zadań samorządów jest bowiem związana z kulturą, m.in. z opieką nad zabytkami.
"Chcielibyśmy pokazać dobre przykłady, dobre praktyki, a także zastanowić się nad tym, co jest jeszcze do zrobienia" - powiedział Klimczak.
W dyskusji wezmą udział przedstawiciele Ministerstw Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju. "Obok nich będą też przedstawiciele świata nauki, środowisk społecznych, organizacji pozarządowych oraz oczywiście przedstawiciele władz samorządowych. Reprezentowana będzie też Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa" - mówił Klimczak.
Będą oni dyskutować o możliwościach wspierania samorządów w dziele ochrony zabytków, a także o skutecznym wykorzystywaniu w tym celu funduszy europejskich. "Oczekuję też, i mam już pozytywny komunikat ze strony MKiDN, że będzie mowa o stanie prac nad zmianami ustawowymi w tym zakresie" - dodał Klimczak.
Jak zaznaczył Klimczak, ważnym uczestnikiem czwartkowej debaty będą organizacje społeczne. "Aktywność środowiska obywatelskiego w sprawie ochrony zabytków wymaga docenienia, bo minione 25 lat to bardzo wiele lokalnych, społecznych działań i inicjatyw. Ruchy społeczne mocno wspierają administrację, a czasem też mocno ją szczypią. Ale zawsze robią to w interesie publicznym" - zaznaczył.
W debacie wezmą też udział przedstawiciele władz samorządowych, m.in. z miejscowości, na terenie których znajdują się zabytki wpisane do rejestru Pomników Historii. Na liście tej znajduje się już 58 zabytków i obszarów zabytkowych. "Zaprosiliśmy też prezydentów Gdyni i Łodzi. Obszary zabytkowe tych miast będą niedługo wpisane do rejestru Pomników Historii" - podał Klimczak.
W trakcie dyskusji zostanie poruszona kwestia finansowania przez samorządy ochrony zabytków. Klimczak zapowiedział podsumowanie tych nakładów. "W ciągu tych 25 lat nakłady na kulturę, zarówno te z budżetu państwa czy samorządów, poszły zdecydowanie w górę. Doszły do tego niebagatelne kwoty ze środków europejskich. Jesteśmy jednym z największych beneficjentów środków unijnych przeznaczanych na kulturę" - zaznaczył Klimczak.
Przeprowadzona w 1990 r. reforma samorządowa uchodzi za jedną z najbardziej udanych reform ostatniego 25-lecia. Jej inicjatorem był rząd Tadeusza Mazowieckiego. W styczniu 1990 r. premier Mazowiecki ogłosił zamiar przeprowadzenia nowych wyborów do rad gmin. Przygotowania niezbędnego pakietu podjęli się senatorowie; Senat I kadencji był bowiem jedyną izbą wybraną w całkowicie wolnych wyborach. Senat przyjął pakiet ustaw samorządowych jeszcze w tym samym miesiącu, Sejm uchwalił je w marcu. Na ich podstawie wprowadzono w ponad dwóch tysiącach gmin samorząd. W miejsce istniejących w PRL rad narodowych wprowadzono rady gmin o znacznie większych uprawnieniach. 27 maja 1990 r. przeprowadzono do rad gmin wybory - pierwsze całkowicie wolne po 1989 r.(PAP)
mzk/ mow/
