Rokiem Mariana Rejewskiego - kryptologa, który 83 lata temu złamał kod szyfru Enigmy, ustanowiony został rok 2015 w Bydgoszczy – rodzinnym mieście matematyka. Oficjalna inauguracja przedsięwzięcia odbyła się we wtorek.
Inicjatywę ustanowienia roku 2015 Rokiem Mariana Rejewskiego zgłosiła bydgoskiemu ratuszowi nosząca imię naukowca Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Bydgoszczy. „W sierpniu przypada 110. rocznica urodzin kryptologa. I dlatego, w oparciu o tę okrągłą rocznicę, chcemy promować postać Mariana Rejewskiego, mówić o jego dokonaniach, przypomnieć go” – powiedziała we wtorek PAP dyrektor biblioteki im. Mariana Rejewskiego Ewa Pronobis-Sosnowska.
Jak podkreśliła, fakt złamania kodu Enigmy przez Rejewskiego w 1932 roku był „przez wiele lat owiany tajemnicą”. Kryptolog nie mógł nikomu opowiedzieć o swoim dokonaniu „z uwagi na wywiad, tajemnicę”. Nie chciał tego robić również ze względu na bezpieczeństwo rodziny. Swój udział w złamaniu szyfru Enigmy ujawnił dopiero w 1967 roku, na 13 lat przed śmiercią.
„Został pośmiertnie uhonorowany m.in. przez amerykański wywiad (otrzymał najwyższe odznaczenie - Medal Knowltona - PAP) i międzynarodowe stowarzyszenie Instytut Inżynierów Elektryków i Elektroników, które wyróżniło Rejewskiego najwyższym laurem +Kamieniem milowym+. Skoro jego dokonania docenił świat, my – bydgoszczanie - też powinniśmy i możemy coś zrobić” - zaznaczyła dyrektor.
Z okazji Roku Mariana Rejewskiego w Bydgoszczy odbywać się będą konferencje naukowe, sympozja, wystawy. Planowane są również konkursy, koncerty oraz „huczne obchody urodzin” matematyka przypadające na 16 sierpnia. Najbliższe wydarzenie związane z przedsięwzięciem to Harcerski Bieg Nocny „Złam kod Bydgoszczy”. Kolejnym będzie nadanie imienia Rejewskiego zespołowi szkół w Ostromecku k. Bydgoszczy.
Pierwszy kontakt z szyfrowaniem Rejewski miał podczas studiów, w 1929 roku. Wtedy też odbył tajny kurs kryptologii, którego organizatorem było Biuro Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego WP. Od września 1932 roku matematyk pracował nad Enigmą - elektromechaniczną, wirnikową maszyną szyfrującą skonstruowaną w Niemczech w latach 20. dla cywilnej korespondencji handlowej.
Wysoka sprawność tego urządzenia szybko doprowadziła do powstania wersji wojskowej. Rejewski, w ciągu kilku tygodni odkrył sposób okablowania wirników Enigmy. Następnie wraz z kolegami ze studiów Jerzym Różyckim i Henrykiem Zygalskim opracował techniki umożliwiające regularne odczytywanie zaszyfrowanych treści depesz niemieckich.
Dokonania i życie kryptologa upamiętniają w Bydgoszczy m.in. tablice pamiątkowe - na rodzinnym domu naukowca przy ulicy Wileńskiej 6 oraz na ścianie Muzeum Wojsk Lądowych oraz pomnik – Ławeczka Mariana Rejewskiego.(PAP)
pie/ mhr/
