Marian Turski uhonorowany przez Rzecznika Praw Obywatelskich

Marian Turski, historyk i dziennikarz, więzień obozów koncentracyjnych Auschwitz i Buchenwald, przewodniczący Rady Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, redaktor tygodnika "Polityka" został uhonorowany Odznaka Honorową RPO "Za zasługi dla ochrony praw człowieka".

"Marian Turski całe swoje życie poświęcił temu, abyśmy pamiętali o prawie człowieka do godności. Jego spotkania z młodzieżą i patriotyczna edukacja skupione były zawsze na idei budowania świata bez nienawiści, gdzie człowiek człowiekowi okazuje zrozumienie, współczucie, empatię" - tak umotywowano decyzję o przyznaniu odznaczenia.

"Cieszę się, fakt, że to prof. Irena Lipowicz, jako ustępujący Rzecznik Praw Obywatelskich, złożyła wniosek o nadanie mi tego odznaczenia, przynosi mi wielki zaszczyt" - podkreślił Marian Turski.

Zapytany, w jaki sposób najlepiej przekazywać młodym ludziom wiedzę o holokauście powiedział: "Nie wiem".

"Marian Turski całe swoje życie poświęcił temu, abyśmy pamiętali o prawie człowieka do godności. Jego spotkania z młodzieżą i patriotyczna edukacja skupione były zawsze na idei budowania świata bez nienawiści, gdzie człowiek człowiekowi okazuje zrozumienie, współczucie, empatię" - tak umotywowano decyzję o przyznaniu odznaczenia.

"Wszyscy się nad tym trudzimy, wszyscy zastanawiamy się jak to robić. Jedyna rzecz to, jak mi się przynajmniej wydaje, przez próbę tworzenia, budowania zrozumienia ludzkiego dla nieszczęśliwych, dla klęsk, dla ułomności ludzkości. Może da to szansę by wytworzyła się empatia ludzka" - mówił Turski.

"Nie bardzo wierzę w to, że społeczeństwa uczą się na błędach historii, o czym świadczy to, co widzieliśmy na Bałkanach, w Rwandzie, Kambodży, gdziekolwiek indziej. Ale poszczególni ludzie, indywidualne jednostki, mogą to zrozumieć i mogą coś zmienić. Przynajmniej spróbujmy tego dokonać" - apelował.

Laudację na cześć nagrodzonego wygłosiła prof. Irena Lipowicz, która była Rzecznikiem Praw Obywatelskich od 2010 roku do września br.

"+Do Europy tak - ale tylko z naszymi umarłymi+" - zacytowała Lipowicz słowa prof. Marii Janion. "My wszyscy idziemy przez życie z naszymi umarłymi. Warto o tym pamiętać zwłaszcza teraz, w listopadzie. Ale liczba umarłych, których prowadzimy ze sobą przez własne życie to zazwyczaj najbliższa rodzina, przyjaciele, nauczyciele... Marian Turski i jego przyjaciele prowadzą ze sobą przez życie niewidzialny tłum tych, którzy potrzebują własnego rzecznika" - podkreśliła.

I dlatego, dodała, życiowe dzieło Marian Turskiego jest tym dziełem, które pasuje do tego urzędu.

"Byłam przez pięć lat rzecznikiem żyjących i przez te wszystkie lata, takie ciężkie, lata, które nie sprzyjały pamięci i wolności, Marian Turski był rzecznikiem tych, których już nie ma. Mój najgłębszy podziw wzbudza to przekucie najgłębszego osobistego bólu i bycia rzecznikiem umarłych we wspaniałe dzieło, które jest muzeum życia, tak jak Auschwitz jest muzeum śmierci. Muzeum POLIN jest naszą dumą" - powiedziała Lipowicz. Przypomniała jednocześnie, że Marian Turski był jedną z osób, która służyła jej radami podczas sprawowania urzędu RPO.

Marian Turski urodził się 26 czerwca 1926 w Druskiennikach jako Mosze Turbowicz. Miał 13 lat, gdy wybuchła druga wojna światowa, wraz z rodziną znalazł się w getcie łódzkim. Członkowie jego rodziny zostali wywiezieni do Auschwitz, Mariana Turskiego w pewnym stopniu chronili przyjaciele z podziemnej organizacji "Lewica związkowa", do której należał. Został deportowany dopiero w sierpniu 1944 roku jednym z ostatnich transportów do Auschwitz z łódzkiego getta.

W styczniu 1945 roku Marian Turski przeżył marsz śmierci do Buchenwaldu, w kwietniu, gdy do obozu zbliżały się wojska amerykańskie - drugi marsz śmierci do Theresienstadt. Tam właśnie, chory na tyfus, doczekał wyzwolenia obozu przez Rosjan.

Po zakończeniu II wojny światowej Marian Turski osiadł w Warszawie. Od 1945 r. działał w młodzieżowej organizacji Polskiej Partii Robotniczej, a następnie pracował w Wydziale Prasy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od 1958 r. kierował działem historycznym tygodnika "Polityka". Jest publicystą i komentatorem.

Marian Turski jest obecnie wiceprzewodniczącym Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie, członkiem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II wojnie światowej, członkiem Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej i Rady Stowarzyszenia prowadzącego Dom Konferencji Wannsee.

Od 26 marca 2009 r. przewodniczy Radzie Muzeum Historii Żydów Polskich. W 1997 r. Marian Turski został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, w 2007 r. otrzymał Krzyż Zasługi I Klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec za zasługi na rzecz stosunków polsko-niemieckich. (PAP)

aszw/ par/